ΕΙΣΑΓΩΓΗ.
Το βιβλίο του Ιώβ είναι το πρώτο από τα λεγόμενα «ποιητικά βιβλία» της Παλαιάς Διαθήκης, τ’ άλλα είναι τα εξής: «Ψαλμοί, Παροιμίες, Εκκλησιαστής & Άσμα Ασμάτων».
Τ’ όνομα «Ιώβ» στα Εβραϊκά σημαίνει «καταδιωκόμενος». Ήταν από την γη Ουζ, (θα πει «αφράτη και αμμώδης γη), στην οποία κατοικούσε ένας λαός που ο Πτολεμαίος Α’, διάδοχος του Μ. Αλεξάνδρου, ονόμασε «Αισίτες» ή «Αυσίτες». Κατοικούσαν στο βόρειο μέρος της Αραβικής ερήμου, μεταξύ Παλαιστίνης, Ιδουμαίας και του ποταμού Ευφράτη. Σύμφωνα με τους «Εβδομήκοντα» αρχικά τ’ όνομά του ήταν Ιωβάβ, γιος του Ζαρέ και ήταν βασιλιάς των Εδωμιτών (Γένεση ΛΣ/36: 33). Έζησε 2000 περίπου χρόνια προ Χριστού.
Ο Ιώβ ήταν άνθρωπος άμεμπτος και ευθύς, φοβούμενος το Θεόν και «απευχόμενος από κακού» (Α/1: 1), άνθρωπος προσευχής και δεήσεως ενώπιον του Κυρίου (Α/1: 5) (Γένεση Σ/6: 9). Ήταν πλούσιος και μάλιστα «....ο μεγαλύτερος πάντων των κατοίκων της Ανατολής» (Α/1: 3). Είχε 7000 πρόβατα, 3000 καμήλες, 500 ζεύγη βοών, 500 όνους και πολύ μεγάλο πλήθος από υπηρέτες. Πρόκειται για υπαρκτό ιστορικό πρόσωπο και όχι φανταστικό ή μυθικό. Ο προφήτης “Ιεζεκιήλ” (ΙΔ/14: 14,20),αναφέρεται τον “Ιώβ” μαζί με τον “Δανιήλ” και το “Νώε”, ως πρόσωπα ιστορικά.
Το βιβλίο του Ιώβ φαίνεται να είναι το αρχαιότερο της Αγίας Γραφής. Το χρονικό πλαίσιο που καλύπτει είναι τουλάχιστον 200 χρόνια. Μετά τη δοκιμασία του ο Ιώβ έζησε 140 χρόνια περίπου (κεφ. ΜΒ/42: 16) και περίπου 60 χρόνια υποθέτουμε πριν από την θλίψη του, που μας κάνουν 200. Ο Αβραάμ έζησε 175 χρόνια. Από την ηλικία και μόνον φαίνεται ότι η εποχή που έζησε ο Ιώβ ήταν λίγο μετά τον κατακλυσμό, ανάμεσα στην περίοδο της μείωσης της μακροζωίας του ανθρώπου. Ενώ βλέπουμε πριν τον κατακλυσμό οι άνθρωποι να ζουν 700 και 900 χρόνια, μετά τον κατακλυσμό η διάρκεια της ζωής του ανθρώπου πέφτει στα 70 - 80 χρόνια. Ο Ιώβ λοιπόν πρέπει να έζησε λίγο πριν τον Αβραάμ περίπου το 2100 -1900 π.Χ. Τα ήθη και τα έθιμα, οι τρόποι και η συμπεριφορά της ζωής που περιγράφονται μέσα στο βιβλίο δείχνουν ότι έλαβε χώρα τον καιρό της Πατριαρχίας. Στο βιβλίο δεν υπάρχει καμιά αναφορά στο Νόμο του Μωυσή, στους Λευίτες, ούτε στο λαό Ισραήλ και αυτό είναι άλλο ένα στοιχείο ότι το βιβλίο γράφτηκε πριν από τον Αβραάμ.
Ο σκοπός του βιβλίου είναι:
1. Όσον αφορά τον Θεό:
--Να μάθουμε ότι, όταν ο Θεός επιτρέπει θλίψη στη ζωή μας, το κάνει κυρίως για να μας δοκιμάσει. Στο βιβλίο του «Δευτερονομίου» (κεφ. Η/8, εδ. 2) αναφέρει προς το λαό Ισραήλ: «Και θέλεις ενθυμείσθαι πάσαν την οδόν, εις την οποίαν σε οδήγησε Κύριος ο Θεός σου τα τεσσαράκοντα ταύτα έτη εν τη ερήμω, διά να σε ταπεινώσει, να σε δοκιμάσει, διά να γνωρίσει τα εν τη καρδία σου, εάν θέλεις φυλάξει τας εντολάς αυτού, ή ουχί». Σύμφωνα με την παιδεία Του επιτρέπει στα παιδιά Του τη θλίψη, η οποία πάντοτε έχει όρια, ελέγχεται από τον Ίδιον και μετά απ’ αυτήν έρχεται ευλογία.
--Ο Θεός είναι κοντά στον πιστό άνθρωπο, έστω και αν φαίνεται να έχει αποσύρει προς στιγμήν την παρουσία Του. Η υπόσχεσή Του είναι: «ιδού, εγώ είμαι μεθ' υμών πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος. Αμήν» (Ματθαίος ΚΗ/28: 20).
--Πρωταγωνιστής της ιστορίας και όλων των γεγονότων που καθημερινά συμβαίνουν γύρω μας είναι ο Θεός και γι’ αυτό θα πρέπει να αντιδρούμε στις καταστάσεις της ζωής με πίστη σύμφωνα με το θέλημά Του, ώστε να βγαίνουμε νικητές και να Τον ευαρεστούμε.
2. Όσον αφορά τον άνθρωπο:
--Θα πρέπει να μάθουμε να εμπιστευόμαστε απόλυτα το Θεό ακόμα και όταν δε μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως τα γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή μας. Αυτό ακριβώς συνέβη στη ζωή του Ιωσήφ, ο οποίος χάρη στην εμπιστοσύνη του προς το Θεό ξεπέρασε όλες τις δυσκολίες και έφτασε να γίνει «άρχων εφ' όλης της γης Αιγύπτου» (Γένεση ΜΕ/45: 26).
-- Κάθε θλίψη και κάθε δύσκολη ώρα της ζωής μας είναι βέβαιο ότι θα μεταβληθούν σε ευλογία, εφόσον μέσα από την πίστη μας και την υπακοή μας στο Θεό μείνουμε ήσυχοι στην πρόνοιά Του για μας (Εβραίους ΙΒ/12: 11 & Α’ Κορινθίους Ι/10: 13 & Ρωμαίους Η/8: 28). Ο Δαβίδ αναφέρει στον «ψαλμό» (Λ/30, εδ. 5) «…την εσπέρα μπορεί να συγκατοικήσει κλαυθμός, αλλά το πρωί έρχεται αγαλλίαση». Στο βιβλίο της «Αποκάλυψης» (κεφ. Β/2, εδ. 10) αναφέρεται: «Μη φοβάσαι τίποτε απ’ όσα πρόκειται να πάθεις πρόσεξε, ο διάβολος πρόκειται να βάλει μερικούς από σας σε φυλακή, για να δοκιμαστείτε και θα έχετε θλίψη δέκα ημερών. Γίνε πιστός μέχρι θανάτου, και θα σου δώσω το στεφάνι τής ζωής».
3. Όσο αφορά στο Σατανά:
--Παρατηρούμε ότι και ο Σατανάς λογοδοτεί μπροστά στο Θεό και δίνει λόγο για τα πεπραγμένου του.
--Πίσω από το μεγάλο κακό που συμβαίνει γύρω μας καθημερινά κρύβεται ο ανθρωποκτόνος Σατανάς και οι υποχθόνιοι σκοποί του.
--Ο Σατανάς δε μπορεί να κάνει τίποτε χωρίς να λάβει την άδεια από το Θεό. Η δύναμη του είναι περιορισμένη.
Συγγραφέας της αφήγησης που περιέχει τις εμπειρίες του Ιώβ θεωρείται κατά γενική ομολογία ο Μωυσής, ο οποίος με Θεϊκή έμπνευση μπόρεσε να αποκαλύψει όχι μόνον γεγονότα που συνέβησαν στη γη σχετικά με τον Ιώβ, αλλά και γεγονότα που εκτυλίχτηκαν κατά τον ίδιο χρόνο στον ουρανό. Πιθανότατα να έμαθε τα γεγονότα για τον Ιώβ κατά τη διάρκεια της σαραντάχρονης παραμονής του στη γη Μαδιάμ και να άκουσε για την τελική έκβαση της υπόθεσης του Ιώβ την εποχή περίπου που ο Ισραήλ μπήκε στην «υποσχεμένη Γη» το έτος 1473 π.Χ.
Ας παρατηρήσουμε την εξέλιξη των γεγονότων από την αρχή:
Στην περιοχή Ουζ της Αραβίας στην Αυσίτιδα, μια χώρα που ήταν μεταξύ Ιδουμαίας και Αραβίας (εδ. 1) υπήρχε κάποιος άνθρωπος που ονομαζόταν Ιώβ. Ο ίδιος ο Θεός αναφορικά με το πρόσωπο αυτό είχε πει: «δεν υπάρχει όμοιος αυτού εν τη γη, άνθρωπος άμεμπτος και ευθύς, φοβούμενος τον Θεόν και απεχόμενος από κακού» (κεφ. Α/1, εδ. 8). Τα γεγονότα που αναφέρονται στο βιβλίο του «Ιώβ» διαδραματίζονται σε μία περίοδο, όπου οι Ισραηλίτες είναι υπόδουλοι στους Αιγυπτίους, ενώ ο Μωυσής δεν έχει εγερθεί ακόμη ως προφήτης ηγέτης, προορισμένος από το Θεό να επιτελέσει το έργο της «Εξόδου» του λαού από την Αίγυπτο και της ανάβασης αυτού στη γη της Επαγγελίας. Από το θάνατο του Ιωσήφ, γιού του Ιακώβ και μέχρι ο Μωυσής να ξεπεράσει τους δισταγμούς του (Έξοδος Γ/3: 11) και να υπακούσει πλήρως εις το θέλημα του Θεού, δεν υπήρξε άνθρωπος με την ακεραιότητα του Ιώβ απέναντι στο Θεό.
Ο Ιώβ κατάγονταν από τον Σήμ, (Σήμ, Χαμ, Ιάφεθ ήταν τα τρία παιδιά του Νώε) «Γένεση» Ε/5: 32). Αν και δεν ήταν Ισραηλίτης, είχε Αραμαϊκή καταγωγή, όπως και όλοι οι κάτοικοι της Αυσίτιδας, πίστευε στον αληθινό Θεό. Ήταν ο επιφανέστερος απ’ όλους τους κατοίκους της Ανατολής και κατείχε πολύ μεγάλο πλούτο. Η οικογένειά του αποτελείτο από τη γυναίκα του, τους επτά γιούς του και τις τρεις κόρες του (κεφ. Α/1, εδ. 1-3). Υπήρξε πολύ στοργικός οικογενειάρχης. Όταν επέστρεφαν τα παιδιά του από τη διασκέδαση, καθώς αντάλλασσαν επισκέψεις μεταξύ τους και έκαναν γλέντια, ο Ιώβ σηκωνόταν πρωί και προσέφερε θυσίες στο Θεό, για να προφυλάξει τα παιδιά του από τυχόν αμαρτίες που μπορεί να είχαν διαπράξει (εδ. 4,5).
Ήταν ένα πολύ σημαντικό πρόσωπο, άρχοντας που καθόταν στην πύλη της πόλης και τον σέβονταν όλοι, από τους ηλικιωμένους μέχρι τους άρχοντες της περιοχής (ΚΘ/29: 5-11). Καθόταν εκεί και ήταν αμερόληπτος κριτής, αποδίδοντας δικαιοσύνη, ως αληθινός προστάτης της χήρας, ενώ ήταν σαν πατέρας για το ορφανό και για όλους τους ταλαιπωρημένους και αβοήθητους. Ο Λόγος του Θεού αναφέρει: «Ήταν οφθαλμός τυφλών, πους δε χωλών». Ήταν στήριγμα των πτωχών και υπερασπιστής των αδυνάτων, δίκαιος και γενναιόδωρος απέναντι στους πολυπληθείς υπηρέτες του και τους δούλους του" (ΚΘ/29: 12-17).
Ζώντας μέσα σ’ έναν κόσμο αμαρτίας παρέμενε καθαρός από την ανηθικότητα, τον ακόρεστο υλισμό και την ειδωλολατρία και ήταν γενναιόδωρος απέναντι στους φτωχούς και τους άπορους (Ιώβ, κεφ. ΛΑ/31, εδ. 9-28).
Πρώτη δοκιμασία. Ο σατανάς αμφισβητεί την ηθική ακεραιότητα του Ιώβ.
Ενώ συμβαίνουν όλα αυτά κάποια μέρα παρουσιάστηκαν οι Άγγελοι του Θεού ενώπιόν Του μεταξύ των οποίων ήταν και ο διάβολος. Βλέποντάς τον ο Θεός ακολούθησε ο εξής διάλογος:
- Από πού έρχεσαι;
-Αφού περπάτησα όλη τη Γη επέστρεψα εδώ στον Ουρανό, απάντησε εκείνος.
- Έστρεψες την προσοχή σου στο δούλο μου Ιώβ για να δεις ότι δεν υπάρχει άλλος άνθρωπος στη Γη τόσο άμεμπτος, ακέραιος και ευσεβής; Τον ρώτησε στη συνέχεια ο Θεός και εκείνος ανταπάντησε:
- Μήπως δωρεάν και χωρίς αμοιβές είναι ευσεβής, με τόσες ευλογίες (πλούτη) που του έχεις δώσει; Όχι βέβαια! Αφαίρεσέ του όλα αυτά και τότε θα δεις πως θα σε βλαστημήσει κατά πρόσωπο!
Τότε ο Θεός απαντάει στο Σατανά:
-Ιδού όλα όσα έχει τα παραδίδω στην εξουσία σου. Αυτόν όμως τον ίδιο δεν θα τον αγγίξεις ούτε κατ΄ ελάχιστο.
Μέσα και απ’ αυτό το διάλογο μας δίνεται η ευκαιρία να ρίξουμε μια ματιά στον αόρατο πονηρό πνευματικό κόσμο. Ο σατανάς, «ο κατήγορος των αδελφών, ο κατηγορών αυτούς ενώπιον του Θεού ημών ημέραν και νύκτα» (Αποκάλυψη ΙΒ/12: 10), ισχυρίζεται μπροστά στο Θεό ότι ο Ιώβ σέβεται το Θεό μόνον και μόνον επειδή ο Θεός τον ανταμείβει με πλούσια αγαθά μέσα από τα οποία ευημερεί.
Ο Θεός δέχεται την πρόκληση και γνωρίζοντας ότι ο Ίδιος είχε την ικανότητα να τον αποκαταστήσει και να τον ανταμείψει, επέτρεψε στον «ανθρωποκτόνο σατανά» (Ιωάννης Η/8: 44) να δοκιμάσει την ακεραιότητα του Ιώβ στο έπακρο, αλλά δεν του επέτρεψε να του αφαιρέσει τη ζωή.
Το τι ακολούθησε δεν περιγράφεται. Σε μια στιγμή χάθηκαν όλα. Σε μία μόνο μέρα όλοι οι «πύργοι» ενός δίκαιου ανθρώπου έπεσαν. Καθώς τα παιδιά του διασκέδαζαν στο σπίτι του μεγαλύτερου αδελφού τους φθάνει ένας αγγελιαφόρος στον Ιώβ και του αναφέρει ότι «κάποιοι ληστές αφού έσφαξαν τους δούλους βοσκούς του άρπαξαν τα ζεύγη των βοδιών και τους θηλυκούς όνους και μόνον αυτός σώθηκε από την καταστροφή».
«ενώ έτι ελάλει», φθάνει άλλος αγγελιαφόρος και αναγγέλλει στον Ιώβ: «φωτιά έπεσε από τον ουρανό και κατέκαψε όλα τα πρόβατα και τους βοσκούς αυτών και μόνο αυτός σώθηκε».
«ενώ έτι ελάλει», πριν και αυτός ολοκληρώσει το λόγο του, φθάνει άλλος που ανήγγειλε: «έφιπποι ληστές κατά ομάδες περικύκλωσαν τα κοπάδια των καμήλων τις οποίες και άρπαξαν φονεύοντας όλους τους δούλους και βοσκούς που τις φύλαγαν».
«ενώ έτι ελάλει», καταφθάνει τέταρτος αγγελιοφόρος, που ανήγγειλε το τραγικότερο γεγονός. «Σφοδρός άνεμος άρπαξε τη στέγη της οικίας στην οποία διασκέδαζαν τα παιδιά του Ιώβ με συνέπεια να ταφούν όλα κάτω από τα ερείπια» (Ιώβ Α/1: 13-19).
Πως να φανταστεί κανείς το τι ένιωσε ο Ιώβ κάτω από το βάρος όλων αυτών των αλλεπάλληλων τραγικών γεγονότων που αντιμετώπισε. Από τη μία πλευρά η ανηλεής συκοφαντία του εχθρού και από την άλλη η «φαινομενική» απουσία του Θεού. Ας θυμηθούμε ένα γεγονός μέσα από το Λόγο του Θεού: Ταραγμένοι οι μαθητές, ευρισκόμενοι στο μέσον μιας καταιγίδας, είπαν κάποτε στον Κύριο: «δεν σε νοιάζει ότι χανόμαστε;» Πόσοι άνθρωποι επανέλαβαν τούτα τα λόγια ανάμεσα στους αιώνες! Η απάντηση του Κυρίου: «Διά τι είσθε ούτω δειλοί; πως δεν έχετε πίστιν;». Ας είμαστε προσεκτικοί, ο Κύριος νοιάζεται για το «σπουργιτάκι» που είναι άνευ αξίας και προσφέρεται δωρεάν στην αγορά (Λουκάς ΙΒ/12: 6) και δε θα νοιαστεί για το δικό Του παιδί;
Ο Ιώβ κάτω από το βάρος ασύλληπτης οδύνης, του πόνου και του ψυχικού σπαραγμού που αντιμετώπισε, έσκισε τα ρούχα του, έκοψε τα μαλλιά του ως τη ρίζα και έπεσε στο έδαφος, λέγοντας: «ο Θεός τού τα είχε δώσει όσα είχε και ο Θεός του τα αφαίρεσε». Πράγματι, ο Σατανάς είχε κάνει με πανουργία να φανεί ότι ο Θεός τού είχε προξενήσει αυτές τις συμφορές και αυτό συμβαίνει πάρα πολλές φορές και στη δική μας ζωή. Παρά τα τραγικά γεγονότα που του συνέβησαν ο Ιώβ στάθηκε ακέραιος και δεν καταράστηκε το Θεό του, διαψεύδοντας με τον τρόπο αυτό τις προβλέψεις που είχε κάνει ο Σατανάς.
20 Τότε, ο Ιώβ, αφού σηκώθηκε, έσχισε το επανωφόρι του, και ξύρισε το κεφάλι του, και έπεσε επάνω στη γη, και προσκύνησε,
21 και είπε: Γυμνός βγήκα από την κοιλιά τής μητέρας μου, και γυμνός θα επιστρέψω εκεί· ο Κύριος έδωσε, και ο Κύριος αφαίρεσε ας είναι ευλογημένο το όνομα του Κυρίου.
22 Σε όλα αυτά ο Ιώβ δεν αμάρτησε, και δεν έδωσε αφροσύνη στον Θεό (Ιώβ Α/1: 20-22).
Τούτα τα λόγια μόνον ένας απόλυτα αφιερωμένος στο Θεό άνθρωπος θα μπορούσε να τα πει.
Δεύτερη δοκιμασία του Ιώβ.
Μετά τη μεγάλη ήττα του σατανά χάρη στην πιστότητα του Ιώβ, ακολουθεί μια νέα παράσταση του διαβόλου ενώπιον του Θεού και ακολουθεί ένας νέος διάλογος:
4 Και ο σατανάς απάντησε στον Κύριο, και είπε: Δέρμα για δέρμα, και όλα όσα έχει ο άνθρωπος θα τα δώσει για τη ζωή του
5 εντούτοις, άπλωσε το χέρι σου, και άγγιξε τα κόκαλά του, και τη σάρκα του, για να δεις αν δεν σε βλασφημήσει κατά πρόσωπο.
6 Και ο Κύριος είπε στον σατανά: Δες, αυτός είναι στο χέρι σου μόνον τη ζωή του να φυλάξεις.
Ο Θεός και πάλι δέχτηκε την πρόκληση του εχθρού και έτσι επέτρεψε να χτυπηθεί ο Ιώβ από μια τρομερή αρρώστια. Πιστεύεται ότι ήταν μια τρομερή μορφή λέπρας με συμπτώματα ελεφαντίασης, που ήταν μια από τις πιο αηδιαστικές και επώδυνες αρρώστιες που είχε γνωρίσει ο τότε κόσμος.
Εντελώς αναπάντεχα ο Ιώβ πλέον βρίσκεται πλέον μόνος, χωρίς οικογένεια, πάμφτωχος και βαριά άρρωστος. Τα έχασε όλα στη ζωή, εκτός από την πίστη του στο Θεό. Παρά τις τεράστιες δυσκολίες που αντιμετώπισε έμεινε «γαντζωμένος» από το Θεό. Αναγνώρισε ότι ο Θεός είναι η πηγή και ο Κυρίαρχος της ζωής. Είναι πολύ σημαντικό να είναι ο άνθρωπος συμφιλιωμένος με το Θεό κάθε στιγμή στη ζωή του κάτω από οιεσδήποτε περιστάσεις. Ο Ιώβ παρά το γεγονός ότι δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί όλα αυτά συνέβησαν στη ζωή του, η πίστη του στο Θεό του έδινε τη δύναμη να τ’ αντιμετωπίζει νικηφόρα.
"Είη το όνομα Κυρίου ευλογημένον". Είναι πολύ φυσικό και εύκολο να ευλογείς το Όνομα του Κυρίου, όταν όλα στη ζωή σου πάνε καλά, όμως ο Ιώβ χάρη στη σταθερή και αμετάβλητη πίστη του ήταν ικανός να δοξάζει το Θεό κι όταν όλα τα «κάστρα» του είχαν πέσει και όταν ακόμα και η υγεία του είχε κλονιστεί. Οι πύργοι του μπορεί να είχαν πέσει, αλλ' ο Θεός ακόμα στεκόταν υψωμένος, χωρίς καμιά πιθανότητα να πέσει και ήταν κοντά του, τον έβλεπε, τον παρακολουθούσε. Η αγάπη Του είναι αναλλοίωτη, γιατί Εκείνος είναι αναλλοίωτος! Ο Απόστολος Ιάκωβος αναφέρει: «Σ’ Αυτόν δεν υπάρχει αλλοίωσις ή σκιά μεταβολής» (επιστολή Ιακώβου Α/1: 17).
Ψυχή, αν αντιμετωπίζεις περιστάσεις δύσκολες, αντίξοες, ανυπέρβλητες, όταν όλοι οι «πύργοι» σου έχουν κατεδαφιστεί, μη λησμονήσεις ότι ο Θεός συνεχίζει να σ' αγαπάει εις πείσμα όλων αυτών των ανυπέρβλητων δυσκολιών. Ο θάνατος του Ιησού Χριστού πάνω στο σταυρό του Γολγοθά αποτελεί τη μέγιστη απόδειξη της αγάπης Του για σένα και για μένα. Γι’ αυτό λοιπόν, ψυχή: "μη φοβού, μόνο πίστευε!" (Μάρκος Ε/5: 36). Και συνεχίζει ο «Ιάκωβος» (κεφ. Ε/5, εδ. 11) «Δέστε, μακαρίζουμε αυτούς που υπομένουν ακούσατε την υπομονή τού Ιώβ και είδατε το τέλος τού Κυρίου, ότι ο Κύριος είναι πολυεύσπλαχνος και οικτίρμων».
Ο Ιώβ, πονεμένος και πληγωμένος καθόταν πάνω σε στάχτες, φανερώνοντας έτσι το πένθος του και την αναξιότητά του. Το σώμα του ήταν γεμάτο από έλκη και το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να ξύνει το πληγωμένο του δέρμα μ’ ένα πήλινο αντικείμενο. Είχε χάσει τα πάντα, είχε φτάσει στο πιο χαμηλό σημείο που μπορεί να φτάσει άνθρωπος. Οι φίλοι, οι γείτονες και οι συγγενείς του όλοι τον είχαν εγκαταλείψει. Ο κόσμος τον περιγελούσε, ακόμη και τα μικρά παιδιά. Κάποια στιγμή πίστεψε ότι και ο Θεός είχε στραφεί εναντίον του, αλλά σ’ αυτό είχε κάνει λάθος (Ιώβ ΙΘ/19: 18-22).
Όπως κανείς δε μπορεί να περιγράψει την κατάσταση στην οποία βρέθηκε ο Ιώβ, έτσι και κανείς δε μπορεί να περιγράψει την κατάσταση στην οποία βρέθηκε και η γυναίκα του Ιώβ! Έχασε δέκα παιδιά και αναγκάζεται να βλέπει τον άντρα της να τυραννιέται τόσο φρικτά, εντελώς ανήμπορη να τον βοηθήσει! Μέσα στον ασύλληπτο πόνο που την διακατέχει ακολουθεί έναν άλλο δρόμο. Πλησιάζει τον άντρα της και του λέει μέσα στην ανείπωτη στενοχώρια και απελπισία της: «Ακόμη κρατάς την ακεραιότητά σου; Καταράσου τον Θεό και πέθανε!». Μέσα από τη γυναίκα αυτή, που ήταν το πιο κοντινό πρόσωπο στον Ιώβ, ο εχθρός παίζει το τελευταίο του μεγάλο χαρτί, προκειμένου να τον κάνει ν’ αποστραφεί το Θεό. Ο Ιώβ δεν έχει ξανακούσει τη γυναίκα του να μιλάει έτσι και το μόνο που μπορεί να της πει είναι ότι μιλάει σαν γυναίκα που έχει χάσει τα λογικά της. Έτσι για μια ακόμη φορά ο Ιώβ αρνείται να καταραστεί το Θεό. Συνεχίζει να υπομένει καρτερικά παρά τη φαινομενική απουσία του Θεού, που θα μπορούσε να τον απαλλάξει από την τόσο αρνητική κατάσταση στην οποία βρίσκεται και δε βγαίνει κάτι αμαρτωλό ή βλάσφημο από τα χείλη του (Ιώβ Β/2: 7-10).
Εάν ο Ιώβ υπέκυπτε στις εισηγήσεις της γυναίκας του, ο διάβολος θα δικαιωνόταν, ως προς τον ισχυρισμό του ότι δεν υπάρχει αγνή και αφιλοκερδής δικαιοσύνη σ’ αυτή τη ζωή. Στην ουσία η γυναίκα του Ιώβ εισηγείται την απόρριψη του Θεού από τη στιγμή που δε φαίνεται να λειτουργεί η αρχή της ανταποδοτικότητας. Παρά την πρόκληση ο Ιώβ διατηρεί μέχρι τέλους την ακεραιότητά του αποδεικνύοντας ότι η δικαιοσύνη είναι σημαντικότερη της ανταμοιβής. Έτσι συνεχίζει να υπεραμύνεται της ηθικής του και αρνείται να καταλήξει στο μηδενισμό (Ιώβ ΚΖ/27: 2-6).
Οι τρεις παρηγορητές.
Πρώτος κύκλος συζήτησης του Ιώβ με τους τρεις φίλους του.
Στην κατάσταση αυτή που βρισκόταν έρχονται να τον επισκεφθούν τρεις φίλοι, για να συζητήσουν μαζί του και να τον παρηγορήσουν. Ο Επαφράς, ο Θαιμενίτης, ο οποίος ήταν απόγονος του Ησαύ, ο Βιλδάδ ο Σαυχίτης, ο οποίος ήταν απόγονος του Αβραάμ και ο Σοφάρ, ο Νααμαθίτης, αγνώστου καταγωγής. Ήταν και αυτοί πλούσιοι, μικροί ηγεμόνες της περιοχής. Όταν τον είδαν από μακριά, δεν τον αναγνώρισαν! Ο Ιώβ τσακισμένος από τον πόνο, μαυρισμένος και ταλαιπωρημένος δεν ήταν παρά σκιά του παλιού εαυτού του. Οι τρεις άνδρες θρηνώντας γοερά και τοποθετώντας χώμα στο κεφάλι τους, κάθονται καταγής δίπλα στον Ιώβ δίχως να μιλούν επί μία ολόκληρη εβδομάδα.
Μετά απ’ αυτά πρώτος αποφασίζει να μιλήσει ο Ιώβ. Με λόγια που στάζουν πόνο καταριέται τη μέρα που γεννήθηκε θεωρώντας ότι ο Θεός είναι η πηγή των συμφορών του (Ιώβ Γ/3: 1,2). Αισθάνεται την ανάγκη παρηγοριάς, όμως όταν αρχίζουν να μιλούν οι τρεις επισκέπτες του αντιλαμβάνεται ότι θα ήταν καλύτερα να μην είχαν μιλήσει (Ιώβ ΙΓ/13: 5).
«Γιατί να πάσχει ο δίκαιος;». Πανάρχαιο, διαχρονικό, βασανιστικό το ερώτημα που προκύπτει μέσα απ’ όλα αυτά τα τραγικά γεγονότα. Η απάντηση για τον άνθρωπο του Θεού είναι κι αυτή διαχρονική και δίνεται δια στόματος του Ιώβ: «με δοκίμασε» (ΚΓ/23: 10). Ο Κύριος με δοκίμασε. Ο Θεός δοκιμάζει τους δικούς του. Πρόκειται για την παιδεία του Κυρίου την οποία καλούμαστε να μην καταφρονούμε μέσα στη ζωή μας, ούτε να αποθαρρυνόμαστε, όταν ελεγχόμαστε απ' Αυτόν. Ο συγγραφέας της Επιστολής «προς Εβραίους» (ΙΒ/12: 5,6) αναφέρει: «και λησμονήσατε τη νουθεσία, που μιλάει σε σας ως προς γιους, λέγοντας: Γιε μου, μη καταφρονείς την παιδεία τού Κυρίου ούτε να αποθαρρύνεσαι, όταν ελέγχεσαι απ' αυτόν». Επειδή, όποιον ο Κύριος αγαπάει, τον περνάει από παιδεία και μαστιγώνει κάθε γιο τον οποίο παραδέχεται».
Στο πρόβλημα του Ιώβ βρίσκουμε τις εξής θέσεις :
1/ Η πονηρή και επιπόλαιη άποψη του σατανά, ο οποίος υποστηρίζει ότι από συμφέρον και μάλιστα υλικό ο Ιώβ σέβεται το Θεό και ότι τα δώρα είναι εκείνα που τον κρατούν κοντά στο δωρητή και τίποτα άλλο (Α/1: 1 έως Β/2: 8). Για το σκοπό αυτό προκαλεί το Θεό να του τα αφαιρέσει και εκφράζει την απόλυτη βεβαιότητα ότι αν αυτό συμβεί, ο Ιώβ θα αμαρτήσει, θ’ αποστραφεί το Θεό, θα βλαστημήσει τ’ Όνομά Του.
2/ Η απλοϊκή και επιπόλαιη άποψη γενικά των τριών φίλων του, Ελιφά, Βιλδάδ και Σωφάρ, εκφράζει τη βεβαιότητα ότι οι άδικοι υποφέρουν εξαιτίας της αδικίας τους, ενώ οι δίκαιοι ανταμείβονται για τη δικαιοσύνη τους. Συνεπώς ο Ιώβ, για να υποφέρει, πρέπει σίγουρα να έχει αμαρτήσει. Εκφράζουν δε τη μεγάλη απορία: «τις αθώος ων απολέσθει;» (Δ/4: 7). Βεβαίως στα επιχειρήματά τους ο Ιώβ αντιλέγει και τους θυμίζει ότι σ’ αυτή τη ζωή άδικοι άνθρωποι πολλές φορές ευημερούν (ΚΔ/24: 6).
3/ Ο νεαρός Ελιού, (ένας τέταρτος φίλος), προσεγγίζοντας το θέμα υποστηρίζει ότι τον πόνο τον στέλνει ο Θεός στους ανθρώπους όχι τόσο για να τιμωρήσει την αμαρτία τους, όσο για να την προλάβει. Σύμφωνα με την άποψή του ο πόνος είναι ένα προληπτικό μέσο, για να προλάβει ο άνθρωπος την αμαρτία.
Είναι γεγονός ότι ποτέ το ανθρώπινο μυαλό δεν μπόρεσε μέχρι σήμερα να προχωρήσει παραπέρα από τις παραπάνω θέσεις που έλαβαν οι φίλοι του Ιώβ. Όλα τα εξετάζουν κάτω από την ανθρώπινη φιλοσοφία της ζωής και έτσι οδηγούνται σε πελαγοδρομήσεις και λανθασμένες εκτιμήσεις.
Το παράπονο του Ιώβ (κεφ. 3).
Στην απελπιστική κατάσταση στην οποία βρέθηκε ο Ιώβ εύχεται να μην είχε γεννηθεί και επιθυμεί το θάνατο. Περιγράφει υπέροχα το βασίλειο των νεκρών, καθώς το θεωρεί σαν ανάπαυση από τα βάσανα τούτης της ζωής. Ο Θεός αργότερα στο κεφ. ΛΗ/38, εδ. 17 τον παρατήρησε σχετικά με την άγνοιά του σχετικά το θάνατο. Σύμφωνα με το Λόγο του Θεού οι απειθείς και οι αρνητές δεν παύουν να υποφέρουν (Ματθαίος ΚΕ/25: 41).
Δεύτερος κύκλος συζήτησης του Ιώβ με τους τρεις φίλους του.
Ακολουθεί μια μακρά συζήτηση κατά την οποία ο Ιώβ παίρνει το λόγο 9 φορές, ο Ελιφάς 3, ο Βιλδάδ 3, ο Σωφαρ 2, ο Ελιού 1, ο Θεός 1. Οι τρεις φίλοι του Ιώβ φαίνεται να συμφωνούν ότι ο πόνος αποτελεί τιμωρία του ανθρώπου για την αμαρτία του. Το ότι υποφέρει κανείς πολύ, για τους φίλους του Ιώβ σημαίνει ότι έχει πολλές αμαρτίες. Και εάν υποφέρουμε και οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τις αμαρτίες μας, τότε φαίνεται ότι είμαστε και υποκριτές επιπλέον.
Κεφ. 4 & 5. Ελιφάς. Πιστεύει ότι βρέθηκε σ’ αυτή την κατάσταση εξαιτίας κάποιων αμαρτιών τις οποίες υποκριτικά δεν τις ομολογεί και συμβουλεύει τον Ιώβ να επιστρέψει στο Θεό εκφράζοντας τη βεβαιότητα πως αν ο Ιώβ μετανοούσε για τις αμαρτίες του, τα βάσανά του θα τελείωναν. Όσον αφορά το Θεό διατυπώνει την άποψη: «Αυτός πληγώνει, αλλά και δένει την πληγή, χτυπάει, αλλά τα χέρια Του γιατρεύουν» (E/5: 18).
Κεφ. 6 & 7. 2η ομιλία Ιώβ. Ο Ιώβ απογοητεύεται από τους φίλους του, ζητάει παρηγοριά, συμπάθεια και όχι τόσο σκληρό έλεγχο. Ήξερε πως ήταν αθώος, παρ’ όλα αυτά η σάρκα του ήταν όλο σκουλήκια και δεν μπορούσε να αντιληφθεί την αλήθεια και προσεύχεται να πέθαινε καλύτερα (Σ/6: 9).
Κεφ. 8. 1η ομιλία του Βιλδάδ. Αποκαλεί τα λόγια του Ιώβ «άνεμον σφοδρόν» (2), δηλαδή αερολογίες. Επιμένει ότι ο Θεός είναι δίκαιος και ότι η δοκιμασία του Ιώβ είναι απόδειξη της αμαρτίας του και ότι αν μετανοούσε για τις αμαρτίες του, όλα θα έφτιαχναν.
Κεφ. 9 & 10. 3η ομιλία του Ιώβ. O Ιώβ εκζητεί να βρεθεί ένας μεσολαβητής ανάμεσα στο Θεό και τον ίδιο, για να εκδικάσει την υπόθεσή του, αλλά δε βρίσκει κανέναν. Σύμφωνα με τον «ψαλμό» (ΜΘ/49: 7) «ουδείς δύναται ποτέ να εξαγοράσει αδελφόν, μηδέ να δώσει εις τον Θεόν λύτρον δι' αυτόν». Και ο Απ. Παύλος συμπληρώνει: «επειδή πάντες ήμαρτον και υστερούνται της δόξης του Θεού» (Ρωμαίους Γ/3: 23). Επειδή τον μεσίτη αυτόν δεν μπορούσε να τον δώσει η γη, τον έδωσε ο ουρανός. Ο Ιησούς Χριστός έγινε ο μοναδικός Μεσίτης μεταξύ ουρανού και γης συμφιλιώνοντας τον άνθρωπο με το Θεό. Ο Απ. Παύλος διακηρύττει στην επιστολή «Α’ Τιμοθέου» (κεφ. Β/2, εδ. 5) «Διότι είναι εις Θεός, εις και μεσίτης Θεού και ανθρώπων, άνθρωπος Ιησούς Χριστός».
Επιμένει ότι «δεν ασέβησε» (Ι/10: 7) και ότι ο Θεός τιμωρεί τον δίκαιο όπως και τον άδικο. «αφανίζει τον άμεμπτον, όπως και τον ασεβή» (Θ/9: 22). Παραπονιέται με πίκρα για την κατάστασή του και εύχεται και πάλι να μην είχε γεννηθεί (Ι/10: 18-22).
Κεφ. 11. 1η ομιλία Σωφάρ. Συμφωνεί με τους προλαλήσαντες και λέει ωμά στον Ιώβ ότι η τιμωρία του είναι πολύ μικρότερη από αυτή που του άξιζε (6). Αποκαλεί τον Ιώβ ότι είναι εγωιστής και επιμένει στην αυτοδικαίωσή του, χωρίς να αναγνωρίζει την αμαρτία του.
Κεφ. 12 – 14. 4η ομιλία Ιώβ. Ο Ιώβ απογοητεύεται και ζητάει από τους επισκέπτες του να τον αφήσουν μόνο και να φύγουν (ΙΓ/13: 13). Αρχικά φαίνεται προς στιγμήν να αμφιβάλει για τη μεταθανάτιο ζωή, αλλά αργότερα όμως εκφράζει τη βεβαιότητά του πάνω σ’ αυτό το σημείο που είναι μάλιστα εντυπωσιακή (κεφ. 19/ 25-27).
Τρίτος κύκλος συζήτησης του Ιώβ με τους τρεις φίλους του.
Κεφ. 15. 2η ομιλία Ελιφάς. Αποκαλεί τον Ιώβ φαντασμένο και αρχίζει να επικρατεί ένας έντονος εκνευρισμός, κατά του Ιώβ.
Κεφ. 16 & 17. 5η ομιλία Ιώβ. Ο Ιώβ συνεχίζει το παράπονό του. «Το πρόσωπό μου κατεκάει υπό του κλαυθμού και σκιά θανάτου είναι επί των βλεφάρων μου». Θεωρεί ότι οι φίλοι του τον εμπαίζουν και ότι ο Κύριος τον «κατέστησε παροιμία των λαών και ενώπιον αυτών κατεστάθη όνειδος» (ΙΖ/17: 6).
Κεφ. 18. 2η ομιλία του Βιλδάδ. Σ’ ένα ξέσπασμα θυμού κράζει στον Ιώβ. «Εσύ Ιώβ τον εαυτόν σου μόνον βλάπτεις με τη μανία σου. Θέλεις ν’ αποδειχτεί το δίκιο σου ακόμα και αν χρειαστεί να ερημωθεί η γη, να μετατοπιστούν τα βράχια» (εδ. 4). Ανακεφαλαιώνοντας τις αμαρτίες του Ιώβ προσπαθεί να τον κάνει να μετανοήσει, περιγράφοντας τον τρομερό χαμό των αδίκων.
Κεφ. 19. 6η ομιλία Ιώβ. «Οι φίλοι μου με εβδελύχθησαν» (εδ. 19) «η πνοή μου έγινε ξένη προς την γυναίκα μου» (17), «τα οστά μου εκολήθησαν είς το δέρμα μου» (20). Πληγωμένος από παντού ζητάει έλεος από τους φίλους του και μέσα σ’ αυτήν την κατάσταση ξεσπάει σε μια μεγαλειώδη ομολογία πίστεως, που όμοιά της δεν υπάρχει. «εξέυρω ότι ζει ο Λυτρωτής μου και θέλει εγερθεί εν τοις εσχάτοις καιροίς επί της γης και αφού το σώμα μου φθαρεί, πάλι με τη σάρκα μου θέλω ιδεί τον Θεός» (ΙΘ/19: 25-27).
Κεφ. 20. 2η ομιλία του Σωφάρ. Μιλώντας στο ίδιο ύφος του Βιλδάδ, αναφέρεται στις αμαρτίες του Ιώβ και προσπαθεί να παρουσιάσει την τραγική τύχη που περιμένει όλους τους άδικους ανθρώπους.
Κεφ. 21. 7η ομιλία του Ιώβ. Ενώ συμφωνεί ότι οι άδικοι υποφέρουν, επιμένει ότι πολλές φορές ευημερούν.
Κεφ. 22. Τρίτη ομιλία του Ελιφάς. Αναφέρεται όλο και με πιο σκληρά λόγια στις αμαρτίες του Ιώβ και ειδικά στη σκληρή μεταχείριση των πτωχών.
Κεφ. 23, 24. Όγδοη ομιλία του Ιώβ. Υπεραμύνεται της δικαιοσύνης του με τα λόγια: «Διατήρησα τους λόγους του στόματος Αυτού» (ΚΓ/23: 12).
Κεφ. 25. Τρίτη ομιλία του Βιλδάδ. Υποβάλει το ερώτημα: «Πώς μπορεί ο άνθρωπος να δικαιωθεί ενώπιον του Θεού;»
Κεφ. 26 – 31. Τελευταία ομιλία του Ιώβ. Ο Ιώβ υπεραμύνεται, για να αποδείξει την αθωότητά του και το δίκιο του μπροστά στο Θεό (ΚΖ/27: 5). Αρνείται κατηγορηματικά να δεχτεί τις κατηγορίες των επικριτών του, που τον κατηγορούν ότι υποφέρει σαν συνέπεια κάποιας κρυφής του αμαρτίας.
Κεφ. 32 – 37. Ομιλία του Ελιού. Ενώ οι τρεις επισκέπτες αποστομώνονται από τα λόγια του Ιώβ, ο Ελιού ήταν θυμωμένος μαζί τους εξαιτίας του γεγονότος ότι στάθηκαν ανίκανοι να δώσουν στον Ιώβ την απάντηση που του έπρεπε. Επίσης ήταν θυμωμένος και με τον Ιώβ, γιατί έβλεπε τον εαυτόν του δίκαιο και δικαίωνε τον εαυτόν του παρά το Θεό. Τελικά υποστηρίζει ότι ο Θεός επιτρέπει τον πόνο στη ζωή του ανθρώπου όχι σαν μέσο τιμωρίας, αλλά σαν μέσο πρόληψης της αμαρτίας.
Κεφ. 38 - 41. Η ομιλία του Θεού. Και ενώ οι φίλοι και επισκέπτες του επαναλαμβάνουν τις απόψεις περί αμαρτιών, που τον έφεραν σ’ αυτήν την κατάσταση, έρχεται ο Θεός να μιλήσει μέσα από τον ανεμοστρόβιλο και το αντικείμενο της ομιλίας Του είναι η άγνοια, η ανικανότητα, η αδυναμία, η μικρότητα του ανθρώπου σε σχέση με το Θεό. Θέτει τη μία ερώτηση μετά την άλλη και με τις ερωτήσεις αυτές αποστομώνει τον Ιώβ και τον ρίχνει στα γόνατα.
Κεφ. 42. Μετάνοια και αποκατάσταση του Ιώβ. «Βδελύττομαι εμαυτόν και μετανοώ εν χώματι και σποδώ», (εδ. 6), αναφωνεί ο Ιώβ. Ο Θεός επικύρωσε τις θέσεις του Ιώβ και όχι τις φρούδες σκέψεις των άλλων. Ο Ιώβ ήταν δίκαιος άνθρωπος, αλλά όταν φέρθηκε σε αντιπαράσταση με το Θεό, «εβδελύχθη» τη δική του δικαιοσύνη και με ταπείνωση έσκυψε μέχρι το χώμα. Ο Ιώβ δεν ήταν κακός, όπως οι παρηγορητές του υποστήριζαν, αλλά ένας πραγματικά ευσεβής άνθρωπος, ο οποίος, όταν φέρθηκε σε αντιπαράσταση με το Θεό, ντράπηκε για τη δικαιοσύνη του και με ταπείνωση έσκυψε το κεφάλι μέχρι το χώμα.
Αυτό που έχει αξία είναι να δούμε τι έμαθε ο Ιώβ για το Θεό, μέσα απ’ αυτήν την δοκιμασία την οποία υπέστη και τι μπορούμε να μάθουμε και εμείς σήμερα.
---Μέσα από τα γεγονότα που του συνέβησαν αντιλήφθηκε καλύτερα την κυριαρχία του Θεού. Ο Δαβίδ λέγει: «καλό έγινε σε μένα ότι ταλαιπωρήθηκα, για να μάθω τα διατάγματά σου» (Ψαλμός ΡΙΘ/119: 71).
---Στα εδάφια 20 - 21 του πρώτου κεφαλαίου βλέπουμε την αντίδρασή του, όταν μαθαίνει ότι τα έχει χάσει όλα δεν αντιστέκεται στο Θεό: «Τότε σηκώθηκε ο Ιώβ και ξέσκισε το μανδύα του ξύρισε το κεφάλι του κι έπεσε καταγής. Προσκυνούσε κι έλεγε: Γυμνός απ' την κοιλιά βγήκα της μάνας μου, γυμνός και θα γυρίσω πίσω στη μάνα γη. Ο Κύριος όλα τα έδωσε, ο Κύριος και τα πήρε πίσω Ευλογημένο να είναι τ' Όνομά Του!»
Από αυτήν την αντίδραση του Ιώβ παρατηρούμε τα εξής:
1/ Μέσα στη ζωή του αναγνώρισε την κυριαρχία του Θεού.
Ας φανταστούμε τον Ιώβ με όλη αυτή την τεράστια περιουσία να αισθανόταν περήφανος για τον εαυτό του. «Τα έχω όλα!», «είμαι μεγάλος», «κοίτα τι έχω κατακτήσει!». Ας θυμηθούμε μία άλλη περίπτωση για να δούμε πόσο επαίρεται η ανθρώπινη καρδιά: «Δεν είναι αύτη η Βαβυλών η μεγάλη, την οποίαν εγώ ωκοδόμησα διά καθέδραν του βασιλείου με την ισχύν της δυνάμεώς μου και εις τιμήν της δόξης μου;» (Δανιήλ Δ/4: 30).
Έρχεται λοιπόν η ώρα που ο Ιώβ τα χάνει όλα! Η ζωή του σωριάζεται, όλα αυτά που είχε αποκτήσει εξανεμίζονται και έτσι μένει αβοήθητος, ευάλωτος, χάνοντας απολύτως τον έλεγχο της ζωής του. Στο (εδ. 21) δε βλέπουμε τον Ιώβ να μεροληπτεί, ώστε να λέει: «Αχ, αυτοί οι Σαββαίοι ληστές» ή «η φωτιά» ούτε και «ο δυνατός άνεμος», αλλά ν’ αποβλέπει αποκλειστικά στο Θεό: «ο Θεός τα έδωσε, ο Θεός τα πήρε».
2) Αφού αποδέχθηκε την κυριαρχία του Θεού, Τον εμπιστεύθηκε.
Ο Ιώβ πιστεύει ότι όλα βρίσκονται κάτω από την απόλυτη κυριαρχία του Θεού. Ζει σ’ έναν κόσμο που υπάρχει και κινείται μέσα στο πλαίσιο της Πρόνοιας του Θεού. Γι’ αυτό το λόγο δέχεται ότι καθετί που συμβαίνει στη ζωή του και στον κόσμο έρχεται από το χέρι του Θεού. Ο Ιώβ διατηρεί μέχρι το τέλος την ακεραιότητά του αποδεικνύοντας ότι η δικαιοσύνη είναι σημαντικότερη από την ανταμοιβή.
Στο πρόβλημα του Ιώβ βρίσκουμε τις εξής θέσεις:
1/ Η πονηρή, συκοφαντική και επιπόλαιη η άποψη του σατανά, ο οποίος υποστηρίζει ότι από συμφέρον και μάλιστα υλικό ο Ιώβ σέβεται το Θεό και ότι τα δώρα είναι εκείνα που τον κρατούν κοντά στο δωρητή (Α/1: 1 έως Β/2: 8). Για το σκοπό αυτό προκαλεί το Θεό να του τα αφαιρέσει και εκφράζει τη βεβαιότητα ότι, αν αυτό συμβεί, είναι βέβαιο ότι ο Ιώβ θα αμαρτήσει.
2/ Η άποψη γενικά των τριών φίλων του, Ελιφά, Βιλδάδ και Σωφάρ, το ίδιο επιπόλαιη, εκφράζει την βεβαιότητα ότι οι άδικοι υποφέρουν εξαιτίας της αδικίας τους, ενώ οι δίκαιοι ανταμείβονται για τη δικαιοσύνη τους, συνεπώς ο Ιώβ, για να υποφέρει, οπωσδήποτε θα πρέπει να έχει αμαρτήσει. Εκφράζουν δε τη μεγάλη απορία: «τις αθώος ων απολέσθει;» (Δ/4: 7). Βεβαίως στα επιχειρήματά τους ο Ιώβ αντιλέγει και τους θυμίζει ότι άδικοι άνθρωποι πολλές φορές ευημερούν (ΚΔ/24: 6).
3/ Ο νεαρός Ελιού, (ένας τέταρτος φίλος) προσπαθώντας να προσεγγίσει το θέμα, υποστηρίζει ότι τον πόνο τον στέλνει ο Θεός στους ανθρώπους, όχι τόσο για να τιμωρήσει την αμαρτία τους, όσο για να την προλάβει. Σύμφωνα με την άποψή του ο πόνος είναι ένα προληπτικό μέσο για να προλάβει ο άνθρωπος την αμαρτία.
Είναι γεγονός ότι ποτέ το ανθρώπινο μυαλό δεν μπόρεσε να προχωρήσει παραπέρα από τις παραπάνω θέσεις που εξέφρασαν οι φίλοι του Ιώβ. Όλα εξετάζονται σε μία περιορισμένη κλίμακα κάτω από την ανθρώπινη φιλοσοφία της ζωής, τις αναζητήσεις της, καθότι είναι αδύνατον οι άνθρωποι να καταλάβουν τα μυστήρια της δημιουργίας και της διακυβέρνησης του σύμπαντος από το Θεό. Έτσι προκύπτει ένα συνονθύλευμα πελαγοδρομήσεων και αντιφατικών ερμηνειών.
Τα γεγονότα στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του Ιώβ αναφέρονται στην πιο τραγική περίοδο της ζωής του. Αναμφίβολα όμως το πιο τραγικό απ’ όλα αφορά την τελευταία μέρα των δεινών του, όταν σκοτώνονται όλα τα παιδιά του.
Εύκολα διακρίνουμε ότι μέχρι τη στιγμή που ο Ιώβ χάνει τα παιδιά του, βιώνει μια οικονομική καταστροφή. Στο τρίτο εδάφιο διαβάζουμε ότι είχε μεγάλη περιουσία, ήταν ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ανατολής. Κι όμως ο πλουσιότερος άνθρωπος μέσα σε μια εβδομάδα τα έχασε όλα! Μια τεράστια κρίση στη ζωή του!
Αυτό που έχει αξία είναι να δούμε τι έμαθε ο Ιώβ για το Θεό μέσα απ’ αυτήν την οικονομική καταστροφή, ώστε να αποτελέσει για μας ένα ζωντανό παράδειγμα.
Το περιστατικό αυτό μας δείχνει την απόλυτη κυριαρχία του Θεού.
Στα εδάφια 20 - 21 του πρώτου κεφαλαίου βλέπουμε την αντίδραση του Ιώβ, όταν μαθαίνει ότι τα έχει χάσει όλα: Τότε σηκώθηκε ο Ιώβ και ξέσκισε το μανδύα του ξύρισε το κεφάλι του κι έπεσε καταγής. Προσκυνούσε κι έλεγε: «Γυμνός απ' την κοιλιά βγήκα της μάνας μου, γυμνός και θα γυρίσω πίσω στη μάνα γη. Ο Κύριος όλα τα έδωσε, ο Κύριος και τα πήρε πίσω Ευλογημένο να είναι τ' Όνομά Του!»
Από την αντίδραση του Ιώβ παρατηρούμε τα εξής:
1) Ο Ιώβ μέσα στην οικονομική και οικογενειακή του κρίση αναγνώρισε την απόλυτη κυριαρχία του Θεού.
2) Αποδέχθηκε την κυριαρχία Του.
3) Εμπιστεύθηκε τον εαυτόν του στην κυριαρχία του Θεού.
Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΩΒ.
Όταν σταμάτησε ο Ελιού να μιλάει, παραινέβη ο Θεός μέσα από τα σύννεφα και επέπληξε τους τέσσερις φίλους του Ιώβ για τη στάση τους απέναντί του. Χαρακτήρισε τα λόγια τους αστήρικτα, αυθαίρετα, που συσκοτίζουν τον ανθρώπινο νου. Συνεχίζοντας έθεσε σ’ αυτούς πολλά ερωτήματα γύρω από τη δημιουργία του κόσμου, γύρω από τα φυσικά φαινόμενα στη γη και στον ουρανό και γύρω από τη θαυμαστή ύπαρξη και λειτουργία των ζώων και των φυτών (Ιώβ ΛΗ/38: 1-41 & ΛΘ/39: 1-30).
Έπειτα απευθύνθηκε στον Ιώβ και τον ρώτησε εάν είναι ικανός να ελέγξει το Θεό για τα έργα Του! Ο Ιώβ απαντώντας με ευλάβεια στον Κύριο είπε ότι μόνο μια φορά παραπονέθηκε και δεν πρόκειται να το ξανακάνει. Ο Κύριος στη συνέχεια έθεσε στον Ιώβ διάφορα ερωτήματα για τα έργα της δημιουργίας Του (Ιώβ Μ/40: 1-32 & ΜΑ/41: 1-26). Στη συνέχεια ο Ιώβ με ταπεινότητα αναγνώρισε την παντοδυναμία του Θεού και είπε ότι γι' αυτό μίλησε με απρεπή τρόπο κατά του Κυρίου, γιατί μέχρι τώρα μόνο άκουγε για τα μεγαλεία του Θεού, ενώ τώρα Τον αντίκρυσε με τα μάτια του και μίλησε μαζί Του (Ιώβ ΜΒ/42: 1-6).
Όταν ο Κύριος τελείωσε τους λόγους του προς τον Ιώβ, επέπληξε αυστηρά τους τρεις φίλους του -παρηγορητές-, γιατί αμάρτησαν και δε μίλησαν αληθινά για τον Ίδιο και το θέλημά Του, όπως μίλησε ο Ιώβ. Τους συνέστησε να πάρουν 7 μοσχάρια και 7 κριάρια και να τα θυσιάσουν μαζί με τον Ιώβ, όπου ο ίδιος θα κάνει τη θυσία και θα προσευχηθεί γι' αυτούς και τότε μόνο θα γίνει δεκτή η θυσία τους και θα συγχωρεθεί το αμάρτημά τους. Γιατί εάν δεν ήταν ο Ιώβ, οπωσδήποτε θα τους τιμωρούσε αυστηρά.
Οι τρεις φίλοι του Ιώβ έπραξαν όπως έδωσε εντολή ο Κύριος κι έτσι συγχώρησε την αμαρτία τους προς χάριν του Ιώβ, ο οποίος προσευχήθηκε για τους φίλους του (Ιώβ ΜΒ/42: 7-10). Οι αδερφοί του και οι αδερφές του έμαθαν όσα συνέβησαν και θαύμασαν. Πήγαν στο σπίτι του Ιώβ και γιόρτασαν μαζί του, φέρνοντας ο καθένας ως δώρο μια αμνάδα, ένα χρυσό τετράδραχμο κι ασήμι (Ιώβ ΜΒ/42: 11).
Ο Κύριος δόξασε κι ευλόγησε τον Ιώβ και τον έκανε πλουσιότερο απ’ ό,τι ήταν πριν. Του έδωσε τα διπλάσια απ' όσα είχε προηγουμένως. Τα πρόβατά του ανέρχονταν σε 14.000, οι καμήλες του σε 6.000, τα ζεύγη των βοδιών του σε 1.000, όπως και επίσης και οι θηλυκοί όνοι του ανέρχονταν σε 1.000. Εκτός από τα ζώα, ο Ιώβ απέκτησε άλλους 7 γιους και 3 κόρες. Την πρώτη την ονόμασε Ημέρα, τη δεύτερη Κασία και την τρίτη Αμαλθαία. Σε όλο τον κόσμο δεν υπήρχαν καλύτερες και ωραιότερες γυναίκες από τις θυγατέρες του Ιώβ. Και όπως έδωσε μεγάλη κληρονομιά στους γιους του, έτσι ο Ιώβ έδωσε μεγάλη κληρονομιά και στις θυγατέρες του (Ιώβ ΜΒ/42: 12-15).
Γιατί ο Θεός ευλόγησε τόσο πλούσια τον Ιώβ;
Ο Λόγος του Θεού αναφέρει: «Ακούσατε για την υπομονή του Ιώβ;» (Ιακώβου Ε/5: 11). Ο Ιώβ υπέμεινε περισσότερες κακουχίες απ’ όσες θα μπορούσαμε να φανταστούμε. Η ζωή του Ιώβ ταυτίστηκε με μία φράση: «υπομονή». Υπέμεινε διατηρώντας ακέραιη την πίστη του στο Θεό, δείχνοντας έτσι την αγάπη του για Εκείνον. Αντί να σκληρύνει την καρδιά του ή να γίνει πικρόχολος ακόμα και αρνητής, εξακολούθησε να συγχωράει πρόθυμα ακόμη και εκείνους που τον είχαν πληγώσει ηθελημένα. Ούτε στιγμή δεν έχασε την ελπίδα του στο Θεό και γι’ αυτό παρέμεινε ακέραιος (Ιώβ ΚΖ/27: 5).
Το θέμα της υπομονής μας αφορά όλους. Ο συγγραφέας της επιστολής «προς Εβραίους» (κεφ. Ι/10, εδ. 36) αναφέρει: «Διότι έχετε χρείαν υπομονής, διά να κάμητε το θέλημα του Θεού και να λάβητε την επαγγελίαν», ενώ στο Ευαγγέλιο «κατά Λουκάν» (κεφ. ΚΑ/21, εδ. 19), ο Ίδιος ο Κύριος αναφέρει: «διά της υπομονής σας αποκτήσατε τας ψυχάς σας».
Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο σατανάς θα προσπαθήσει να μας αποθαρρύνει, όπως ακριβώς έκανε και με τον Ιώβ, αλλά αν υπομείνουμε με πίστη, με ελπίδα, παραμένοντας ταπεινοί και πρόθυμοι να συγχωρούμε τους άλλους, θα έχουμε και εμείς τα ίδια αποτελέσματα στη ζωή μας. Τίποτα δε θα απογοητεύσει περισσότερο το Σατανά και τίποτα δε θα φέρει μεγαλύτερη χαρά στη γεμάτη αγάπη καρδιά του Θεού από το να μιμηθούμε στη ζωή μας την πίστη και την υπομονή του Ιώβ.
Ο Ιώβ έζησε - μετά τη δοκιμασία του - άλλα 170 έτη και είδε τα παιδιά των παιδιών του μέχρι τέταρτη γενιά. Έφυγε από την πρόσκαιρη τούτη ζωή σε ηλικία 240 ετών με ειρήνη, αποτελώντας φωτεινό υπόδειγμα πίστης, υπομονής και καρτερίας (Ιώβ ΜΒ/42: 16-17).
Τι μπορούμε εμείς να διδαχτούμε από την περιπέτεια του Ιώβ.
1/ Ο Ιώβ δε γνώριζε ότι πίσω απ’ όλα αυτά που του συνέβησαν ήταν ο διάβολος που προκάλεσε το Θεό σχετικά με την πίστη του Ιώβ. Έτσι ο Θεός εμπιστεύεται στον Ιώβ ένα μεγάλο προνόμιο: Να βγάλει το σατανά ψεύτη.
2/ Καθώς ο σατανάς δεν κατηγορεί μόνον τον Ιώβ, αλλά όλους τους ανθρώπους, αφού λέγει προς το Θεό: «ο άνθρωπος….. όλα όσα έχει θα τα δώσει για χάρη της ζωής του». Στην ουσία ισχυρίζεται ότι κανένας άνθρωπος δεν αγαπάει το Θεό και δε μένει πιστός σ’ Αυτόν, όταν πρόκειται να γλιτώσει τη ζωή του. Αυτή η ιστορία μας αφορά όλους, γιατί καθημερινά μας δίνεται το μεγάλο προνόμιο να διαψεύσουμε τον εχθρό. Στο βιβλίο των «Παροιμιών» (κεφ. ΚΖ/27, εδ. 11) αναφέρεται: «Γιε μου, γίνε σοφός και εύφραινε την καρδιά μου, για να έχω τι να απαντώ σ' εκείνον που με ονειδίζει».
3/ Όσον αφορά το πρόβλημα του ανθρώπινου πόνου είναι γεγονός ότι όλο αυτό το κακό που συμβαίνει γύρω μας δεν ήταν μέσα στα σχέδια του Θεού. Μπήκε μέσα στη ζωή μας ως αποτέλεσμα της αμαρτίας και της αποστασίας μας από το δημιουργό μας. Η ζωή μας άλλαξε εντελώς. Το καλύτερο της ζωής πλέον είναι «πόνος και κόπος» (ψαλμός 90: 10) Ο Χριστός μετά την ανάστασή Του από τους νεκρούς είναι ο συμπαραστάτης μας, «η ράβδος μας και η βακτηρία μας» (ψαλμός ΚΓ/23: 4), για να μην σκοντάψει το πόδι μας.
Ο Θεός, παρά την αποκλειστική μας ευθύνη, δεν έμεινε αδιάφορος στον πόνο μας, αλλά διά Ιησού Χριστού κατέβηκε και ήρθε ανάμεσά μας και συμμερίστηκε τον πόνο μας. Ο Χριστός έγινε ο μεγαλύτερος «Πάσχων» που πέρασε πάνω από τη γη. Αφού έπαθε, πέθανε πάνω στο σταυρό ως λυτρωτής και αντικαταστάτης μας πάνω στο σταυρό. Αυτή είναι η μεγαλύτερη απόδειξη ότι όχι μόνον ο Θεός δε μένει αδιάφορος στα προβλήματά μας, αλλά συμπάσχει με τη δημιουργία του, στέκεται κοντά μας και αποτελεί «καταφυγή ημών και δύναμις, βοήθεια ετοιμοτάτη εν ταις θλίψεσι» (ψαλμός ΜΣ/46: 1).
Ο Ιησούς Χριστός με την ένδοξη Ανάστασή Του από τους νεκρούς έγινε ο Εγγυητής για μια μέλλουσα αιώνια ζωή στην οποία δε θα υπάρχουν όλα αυτά τα προβλήματα που σήμερα αντιμετωπίζουμε: πόνοι, δάκρυα, ανισότητες, πόλεμοι, αδικίες κλπ. Ο Λόγος του Θεού είναι απόλυτα κατατοπιστικός: «και θέλει εξαλείψει ο Θεός παν δάκρυον από των οφθαλμών αυτών, και ο θάνατος δεν θέλει υπάρχει πλέον, ούτε πένθος ούτε κραυγή ούτε πόνος δεν θέλουσιν υπάρχει πλέον· διότι τα πρώτα παρήλθον» (Αποκάλυψη ΚΑ/21: 4). ---
