"..... ΠΛΑΝΑΣΘΕ....."

«…..πλανάσθε μη ειδότες τας γραφάς μηδέ την δύναμιν του Θεού». 

Ευαγγέλιο "κατά ΜΑΡΚΟΝ",  κεφ. ΙΒ/12,   εδ. 18-27.  

18 Και έρχονται προς αυτόν Σαδδουκαίοι, οίτινες λέγουσιν ότι δεν είναι ανάστασις, και ηρώτησαν αυτόν, λέγοντες 

19 Διδάσκαλε, ο Μωυσής μας έγραψεν ότι εάν αποθάνη τινός ο αδελφός και αφήση γυναίκα και τέκνα δεν αφήση, να λάβη ο αδελφός αυτού την γυναίκα αυτού και να εξαναστήση σπέρμα εις τον αδελφόν αυτού. 

20 Ήσαν λοιπόν επτά αδελφοί. Και ο πρώτος έλαβε γυναίκα, και αποθνήσκων δεν αφήκε σπέρμα 

21 και έλαβεν αυτήν ο δεύτερος και απέθανε, και ουδέ αυτός αφήκε σπέρμα και ο τρίτος ωσαύτως. 

22 Και έλαβον αυτήν οι επτά, και δεν αφήκαν σπέρμα. Τελευταία πάντων απέθανε και η γυνή. 

23 Εν τη αναστάσει λοιπόν, όταν αναστηθώσι, τίνος αυτών θέλει είσθαι γυνή; διότι και οι επτά έλαβον αυτήν γυναίκα. 

24 Και αποκριθείς ο Ιησούς, είπε προς αυτούς Δεν πλανάσθε διά τούτο, μη γνωρίζοντες τας γραφάς μηδέ την δύναμιν του Θεού; 

25 Διότι όταν αναστηθώσιν εκ νεκρών ούτε νυμφεύουσιν ούτε νυμφεύονται, αλλ' είναι ως άγγελοι οι εν τοις ουρανοίς. 

26 Περί δε των νεκρών ότι ανίστανται, δεν ανεγνώσατε εν τη βίβλω του Μωϋσέως, πως είπε προς αυτόν ο Θεός επί της βάτου, λέγων, Εγώ είμαι ο Θεός του Αβραάμ και ο Θεός του Ισαάκ και ο Θεός του Ιακώβ; 

27 Δεν είναι ο Θεός νεκρών, αλλά Θεός ζώντων σεις λοιπόν πλανάσθε πολύ. 

       ΣΧΟΛΙΑ: 

      Το περιστατικό αναφέρεται και στο Ευαγγέλιο «κατά Ματθαίον» (κεφ. ΚΓ/23, εδ. 23-33) καθώς και στο Ευαγγέλιο «κατά Λουκάν» (κεφ. Κ/20, εδ. 27-40). Συχνή αναφορά γίνεται στα ευαγγέλια τόσο στους Σαδδουκαίους όσο και στους Φαρισαίους. Οι Σαδδουκαίοι ήταν αριθμητικά πολύ λιγότεροι από τους Φαρισαίους, αλλά ήταν πολύ πιο ισχυροί.  Οι δύο αυτές ομάδες, παρά τις διαφορές τους, είχαν συγκροτήσει ενιαίο μέτωπο εναντίον του Κυρίου, με τον οποίο βρισκόταν σε συνεχή σύγκρουση. Σκοπός τους, όταν συνομιλούσαν μαζί Του, δεν ήταν να γνωρίσουν την αλήθεια, αλλά να Του αποσπάσουν ένα λόγο, ώστε να Τον συκοφαντήσουν και να Τον εκθέσουν στα μάτια των συμπολιτών τους. Οι δύο αυτές φατρίες αποτελούσαν την ηγετική τάξη του Ισραήλ. Μεταξύ τους υπάρχουν πολλές ομοιότητες αλλά και σημαντικές διαφορές. (βλέπε υστερόγραφο). 

   Στα ανωτέρω εδάφια αναφέρεται μία συνομιλία που είχε ο Κύριος με κάποιους από τους Σαδδουκαίους, οι οποίοι σε αντίθεση με τους Φαρισαίους, πίστευαν ότι δεν υπάρχει ανάσταση νεκρών, ούτε μέλλουσα ζωή και δε δέχονταν την ύπαρξη αγγέλων (Πράξεις ΚΓ/23: 8). Για να  εμπαίξουν λοιπόν τη διδασκαλία της ανάστασης των νεκρών και ν' αμφισβητήσουν τα λόγια του Κυρίου, επινόησαν μία υποθετική ιστορία αναφέροντας στον Κύριο για κάποια γυναίκα η οποία παντρεύτηκε διαδοχικά επτά αδελφούς, χωρίς με κάποιον απ’ αυτούς να αποκτήσει παιδιά και ενώ όλοι οι αδελφοί πέθαναν ο ένας μετά τον άλλον, αυτή επέζησε και κάποια στιγμή πέθανε και αυτή. 

    Στο βιβλίο του «Δευτερονομίου» (κεφ. ΚΕ/25, εδ. 5) αναφέρεται: «Αν συγκατοικούν αδελφοί, και ένας απ' αυτούς πεθάνει, και δεν έχει παιδιά, η γυναίκα εκείνου που πέθανε δεν θα παντρευτεί με ξένον, ο αδελφός τού άνδρα της θα παντρευτεί αυτή, και θα την πάρει στον εαυτό του για γυναίκα, και θα εκπληρώσει σ' αυτή το χρέος τού ανδραδέλφου». Προκειμένου λοιπόν να φέρουν σε δύσκολη θέση τον Κύριο και να γελοιοποιήσουν τη διδασκαλία Του για την ανάσταση των νεκρών Τον ρωτούν: «εν τη αναστάσει τίνος αυτών έσται γυνή οι γαρ επτά έσχον αυτήν γυναίκα;» (εδ. 23). Του είπαν με δύο λόγια: «Όταν θα γίνει η ανάσταση και θα αναστηθούν όλοι, ποιος απ' αυτούς θα την έχει γυναίκα; Γιατί και οι εφτά την είχαν παντρευτεί». Τούτοι οι άνθρωποι προσπάθησαν να μετρήσουν τα αιώνια, τα ουράνια πράγματα, με γήινα μέτρα και σταθμά. Στο ίδιο θλιβερό αποτέλεσμα θα καταλήξουμε κι εμείς αν προσπαθούμε τα έργα του άπειρου Θεού να τα μετρήσουμε και να τα ερμηνεύσουμε με μέτρο την ανθρώπινη πεπερασμένη λογική μας.   

      Η απάντηση του Κυρίου ήταν αποστομωτική και παραμένει διαχρονική: «αποκριθείς ο Ιησούς είπεν αυτοίς ου δια τούτο πλανάσθε μη ειδότες τας γραφάς μηδέ την δυναμιν του θεού» (εδ. 24). «Και αποκριθείς ο Ιησούς, είπε προς αυτούς Δεν πλανάσθε δια τούτο, μη γνωρίζοντες τας γραφάς μηδέ την δύναμιν του Θεού;» (μετ/ση Βάμβα). «Μήπως αυτός ακριβώς δεν είναι ο λόγος που βρίσκεστε σε πλάνη, το ότι δηλαδή δε γνωρίζετε τις Γραφές μήτε τη δύναμη του Θεού;» (μετ/ση Βιβλικής Εταιρείας).  Και συνεχίζει ο Κύριος: «Και ο Ιησούς αποκριθείς είπε προς αυτούς οι υιοί του αιώνος τούτου νυμφεύουσι και νυμφεύονται οι δε καταξιωθέντες να απολαύσωσιν εκείνον τον αιώνα και την εκ νεκρών ανάστασιν ούτε νυμφεύουσιν ούτε νυμφεύονται» (Λουκάς Κ/20: 34). Η σχέση του γάμου άνδρα και γυναίκας είναι μόνον γι’ αυτή τη ζωή και δε θα συνεχιστεί στον ουρανό. Είχαν την εντύπωση πως ήταν έξυπνοι και πως είχαν βρει το κατάλληλο ερώτημα, για να φέρουν σε αδιέξοδο τον Κύριο. Ο Κύριος τους απάντησε ότι είχαν βαθιά άγνοια τόσο των Γραφών, οι οποίες διδάσκουν ανάσταση νεκρών, όσο και για τη δύναμη του Θεού, η οποία ανασταίνει τους νεκρούς. Η σχέση του γάμου δε συνεχίζεται στον ουρανό. Οι πιστοί θ’ αναγνωρίζονται μεταξύ τους όμως θα είναι όπως οι άγγελοι στον ουρανό, οι οποίοι ούτε νυμφεύουν ούτε νυμφεύονται (Μάρκος ΙΒ/12: 25). 

     Οι συνομιλητές του Κυρίου πέραν των άλλων αγνοούσαν και τη «δύναμη του Θεού». «Τι είναι αδύνατον εις τον Κύριον» (Λουκάς Α/1: 37). Εκείνος που δημιούργησε τον άνθρωπο από το χώμα δε θα μπορούσε να τον αναστήσει και να τον παραστήσει μ’ ένα νέο, ένδοξο σώμα; Έτσι λοιπόν θύμισε στους Σαδδουκαίους το περιστατικό με το Μωυσή μπροστά στην καιόμενη βάτο. Εκεί του Μωυσή του  μίλησε ο ίδιος ο Θεός, ως Θεός του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ (Έξοδος Γ/3: 6), ενώ είχαν περάσει πολλοί αιώνες από το θάνατό τους. Με το παράδειγμα αυτό ο Κύριος θέλησε να αποδείξει πως ο Θεός είναι Θεός ζωντανών και όχι νεκρών. Ο Θεός είχε κάνει διαθήκη μ’ αυτούς τους ανθρώπους, οι οποίοι πέθαναν πριν η διαθήκη αυτή εκπληρωθεί. Πώς είναι δυνατόν ο Θεός να μιλάει για τον εαυτόν του σαν Θεός τριών νεκρών ανθρώπων; Πώς είναι δυνατόν ο Θεός να εκπληρώνει υποσχέσεις σε ανθρώπους που είναι ήδη νεκροί; Μία μόνον απάντηση υπάρχει: Οι άνθρωποι αυτοί είχαν αναστηθεί, δεν ήταν νεκροί αλλά ζούσαν κοντά στο Θεό και έβλεπαν την εκπλήρωση των υποσχέσεών Του. 

      Πλανάσθε….. δε γνωρίζετε το λόγο του Θεού….. δε γνωρίζετε τη δύναμη του Θεού. 

     Η απάντηση του Κυρίου μας διδάσκει σε πόσο μεγάλη θρησκευτική πλάνη μπορεί να υποπέσει ο άνθρωπος, όταν έχει άγνοια των Γραφών. Θα λέγαμε μάλιστα ότι η μεγαλύτερη πλάνη πάνω στον κόσμο είναι η άγνοια του λόγου του Θεού. Οι ψευδείς και συκοφαντικές διδασκαλίες των Ιουδαίων εναντίον του Κυρίου ήταν αποτέλεσμα της άγνοιας την οποία είχαν και η οποία προερχόταν από την παραμέληση της μελέτης των Αγίων Γραφών. Κατά τους σκοτεινούς αιώνες του Μεσαίωνα (476 – 1492 μ.Χ.) η Γραφή είχε αφαιρεθεί από τους ανθρώπους με συντριπτικά αποτελέσματα άγνοιας, οπισθοδρόμησης, θρησκοληψίας και σκοταδισμού. Η θρησκευτική μεταρρύθμιση του 16ου αιώνα βασίστηκε στη μετάφραση και τη διάδοση στους ανθρώπους της Αγίας Γραφής. Αν παρατηρήσουμε, θα διαπιστώσουμε ότι μόνον οι εκκλησίες, οι οικογένειες, οι κοινωνίες, τα έθνη, που αποδίδουν τιμή και μελετούν το λόγο του Θεού διαχρονικά βρίσκονται σε άνθιση και σε ακμή. Η ζοφερή κατάσταση που έχει επικρατήσει πάνω στον κόσμο είναι αποτέλεσμα της έλλειψης μελέτης και επίγνωσης του λόγου του Θεού. Ο Θεός δια του προφήτη «Ωσηέ» (κεφ. Δ/4, εδ. 6) κράζει: «Ο λαός μου ηφανίσθη δι' έλλειψιν γνώσεως». 

      Ο λαός Ισραήλ βρισκόταν σε αποστασία από το Θεό. Αγνοούσε το Νόμο του και προσκυνούσε τα είδωλα. Όταν ανέλαβε βασιλιάς ο μεταρρυθμιστής Ιωσίας (βασίλευσε στον Ιούδα από το έτος 639 έως το 608 π.Χ. που δολοφονήθηκε) όρισε τρεις υπεύθυνους άντρες να επισκευάσουν το Ναό. Ενώ αυτοί εργάζονταν μέσα στο Ναό ο αρχιερέας Χελκίας βρήκε σε μια γωνιά πεταμένο, παραμελημένο, σκονισμένο, το βιβλίο του Νόμου του Θεού το οποίο πριν από πολύ καιρό είχε συγγράψει ο Μωυσής μετά από οδηγίες του Θεού. «Είπε δε Χελκίας ο ιερεύς ο μέγας προς Σαφάν τον γραμματέα, Εύρηκα το βιβλίον του νόμου εν τω οίκω του Κυρίου. Και έδωκεν ο Χελκίας το βιβλίον εις τον Σαφάν, και ανέγνωσεν αυτό» (Β’ Βασιλέων ΚΒ/22: 8). Είχε χαθεί ο λόγος του Θεού! Ο λαός του Θεού είχε άγνοια του λόγου Του και ζώντας μ’ αυτόν τον τρόπο εξομοιώθηκε με τα έθνη και λάτρευε τους θεούς τους. Τι τραγωδία! Αλήθεια πόσο σημαντικό είναι να γνωρίζει ο άνθρωπος το λόγο του Θεού! 

     Όταν ο Ιησούς τ. Ναυή ανέλαβε την καθοδήγηση του λαού Ισραήλ με σκοπό να οδηγήσει το σκληροτράχηλο αυτό λαό στη γη της Επαγγελίας, ο Θεός τον συμβούλευσε με τα λόγια: 

5 Δεν θέλει δυνηθή άνθρωπος να σταθή εναντίον σου πάσας τας ημέρας της ζωής σου καθώς ήμην μετά του Μωϋσέως, θέλω είσθαι μετά σού δεν θέλω σε αφήσει ουδέ σε εγκαταλείψει. 

6 Ίσχυε και ανδρίζου διότι συ θέλεις κληροδοτήσει εις τον λαόν τούτον την γην, την οποίαν ώμοσα προς τους πατέρας αυτών να δώσω εις αυτούς. 

7 Μόνον ίσχυε και ανδρίζου σφόδρα, δια να προσέχης να κάμνης κατά πάντα τον νόμον, τον οποίον προσέταξεν εις σε Μωϋσής ο θεράπων μου μη εκκλίνης απ' αυτού δεξιά ή αριστερά, δια να φέρησαι μετά συνέσεως πανταχού όπου αν υπάγης. 

8 Δεν θέλει απομακρυνθή τούτο το βιβλίον του νόμου από του στόματός σου, αλλ' εν αυτώ θέλεις μελετά ημέραν και νύκτα, δια να προσέχης να κάμνης κατά πάντα όσα είναι γεγραμμένα εν αυτώ διότι τότε θέλεις ευοδούσθαι εις την οδόν σου, και τότε θέλεις φέρεσθαι μετά συνέσεως (Ιησούς τ. Ναυή, κεφ. Α/1, εδ. 5-8). 

     "Εσύ, του είπε ο Θεός, να είσαι θαρραλέος, να μελετάς το λόγο Μου ημέρα και νύχτα και να μην κλείνεις δεξιά και αριστερά απ’ αυτόν". Η επιτυχία του Ιησού τ. Ναυή θα εξαρτιόταν από τη θέση που θα είχε ο λόγος του Θεού μέσα στη καρδιά του. Μόνον, όταν ο Νόμος του Θεού είναι το κέντρο των σκέψεών μας και των πράξεών μας, θα μας διακρίνει σύνεση και θα ακολουθούν επιτυχίες στη ζωή μας. Έτσι πέφτουν τα μεγάλα τείχη, έτσι κερδίζονται οι μάχες και έτσι ο Θεός θα είναι μαζί μας «όπου αν υπάγωμεν». 

     «Πλανάσθε μη ειδότες τας γραφάς μηδέ την δύναμην του Θεού» (Ματθαίος ΚΒ/22: 29).                   Σύμφωνα με το λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας πλάνη είναι η εσφαλμένη αντίληψη πραγμάτων, η οποία προέρχεται από άγνοια ή λανθασμένη κρίση. Μακριά από το λόγο του Θεού ο άνθρωπος πλανάται, ζει σε μία ψεύτικη εικονική πραγματικότητα. Το μεγάλο όπλο του εχθρού είναι η πλάνη. Στην προσπάθειά του αυτή πολλές μεθόδους κατεργάζεται. 

      Η πρώτη μεγάλη πλάνη στην οποία προσπαθεί να πείσει τον άνθρωπο ο εχθρός είναι ότι ο Θεός δεν τον αγαπάει και ότι είναι ένας σκληρός και απόλυτος τιμωρός. Τα «ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα» του εχθρού ο άνθρωπος τα πιστεύει, γιατί δε γνωρίζει το λόγο Του, δε γνωρίζει «τι είναι γεγραμμένον», ώστε να αντισταθεί στις μεθοδολογίες του και να προβάλει την αλήθεια. 

       Μία άλλη πλάνη την οποία θέλει να περάσει ο εχθρός είναι ότι διαφυλάττοντας τη θρησκεία σου ή την παραδόσή σου θα σωθείς. «Εμείς θα σωθούμε γιατί έχουμε Πατέρα τον Αβραάμ» έλεγαν στον Κύριο (Ιωάννης Η/8: 39). Ο Κύριος τους απάντησε, για να τους βγάλει μέσα από την πλάνη στην οποία ευρίσκονταν: «Σεις είσθε εκ πατρός του διαβόλου και τας επιθυμίας του πατρός σας θέλετε να πράττητε» (Ιωάννης Η/8: 44). Πατέρας σας, τους είπε ο Κύριος, δεν είναι ο Αβραάμ, αλλά είναι ο διάβολος και τα χατίρια αυτού κάνετε. 

     Άλλη πλάνη στην οποία πέφτει ο άνθρωπος είναι να νομίζει ότι μακριά από το Θεό είναι ελεύθερος. Οι Φαρισαίοι και οι Σαδδουκαίοι νόμιζαν πως ήταν ελεύθεροι (Ιωάννης Η/8: 31-36). Ο νέος εκείνος, που με πολλή χαρά απομακρυνόταν από το σπίτι του πατέρα (Λουκάς ΙΕ/15: 13) νόμιζε, ότι ήταν ελεύθερος. Ο Κύριος τους προσγειώνει στην πραγματικότητα: «είστε δούλοι της αμαρτίας. Θα γνωρίσετε την αλήθεια και η αλήθεια θα σας ελευθερώσει» (εδ. 32). Πέρα από την πνευματική διάσταση οι Ισραηλίτες μέσα στην πολυτάραχη ιστορία τους ποτέ δεν ήταν ελεύθεροι. Υπήρξαν υπόδουλοι στους Αιγυπτίους, τους Ασσυρίους, τους Βαβυλώνιους, τους Μηδοπέρσες, τους Έλληνες, τους Οθωμανούς, τους Ρωμαίους. Παρά ταύτα όμως νόμιζαν ότι ήταν ελεύθεροι. 

     Μια άλλη μεγάλη πλάνη του εχθρού είναι να κάνει τον άνθρωπο να στηρίζεται στις δυνάμεις του και να πιστεύει ότι είναι ικανός για όλα. Ας θυμηθούμε τα λόγια του Πέτρου: «Αποκριθείς δε ο Πέτρος, είπε προς αυτόν Και αν πάντες σκανδαλισθώσιν εν σοι, εγώ ποτέ δεν θέλω σκανδαλισθή» (Ματθαίος ΚΣ/26: 33). «Εγώ είμαι δυνατός,.... εγώ ποτέ…» Αλήθεια τι μεγάλη πλάνη! Ο Κύριος μας έχει προειδοποιήσει: "χωρίς εμού δεν δύνασθε να κάμητε ουδέν" (Ιωάννης ΙΕ/15: 5). 

      Ακόμα και μέσα στην υλική ευημερία ο εχθρός έρχεται να πλανήσει τον άνθρωπο. «έχεις πολλά αγαθά εναποτεταμιευμένα δι' έτη πολλά» και τον διαβεβαιώνει: «αναπαύου, φάγε, πίε, ευφραίνου» (Λουκάς ΙΒ/12: 19). Τον κάνει να επαίρεται, να ζει σε μία ψεύτικη πραγματικότητα και να λέγει: «πλούσιος είμαι και επλούτησα και δεν έχω χρείαν ουδενός» και δε μπορεί να δει την πραγματικότητα γιατί ζει μακριά από το Θεό: «και δεν εξεύρεις ότι συ είσαι ο ταλαίπωρος και ελεεινός και πτωχός και τυφλός και γυμνός» (Αποκάλυψη Γ/3: 17). Πόσο διαφορετική είναι η πραγματικότητα! 

     Πλανά τον άνθρωπο ο εχθρός δίνοντάς του την ψεύτικη εντύπωση να νομίζει στη ζωή του ότι «έχει καιρό», ο χρόνος του ανήκει, το μέλλον είναι δικό του. Έτσι σκεπτόμενοι οι Αθηναίοι είπαν στον Απ. Παύλο, όταν τους μίλησε για "ανάσταση νεκρών": «Περί τούτου θέλομεν σε ακούσει πάλιν» (Πράξεις ΙΖ/17: 23). Έχουμε καιρό, θα σε ακούσουμε και πάλι. Τα ίδια λόγια επανέλαβε και ο Ρωμαίος κυβερνήτης Φήλιξ στον Απ. Παύλο: «Κατά το παρόν ύπαγε, και όταν λάβω καιρόν θέλω σε μετακαλέσει» (Πράξεις ΚΔ/24: 25). Πλανάται ο άνθρωπος. Νομίζει ότι έχει τον καιρό δικό του και κάνει σχέδια για ένα μέλλον, που δεν του ανήκει. Ο λόγος του Θεού δε μιλάει για αναβολή, αντίθετα προτρέπει τον άνθρωπο με τα λόγια: «τώρα είναι καιρός ευπρόσδεκτος, ιδού, τώρα ημέρα σωτηρίας» (Β’ Κορινθίους Σ/6: 2). Μόνον ο άνθρωπος που γνωρίζει το λόγο του Θεού μπορεί να διαχειριστεί σωστά το χρόνο του υπακούοντας στην εντολή του Θεού: «Προσέχετε λοιπόν πως να περιπατήτε ακριβώς, μη ως άσοφοι, αλλ' ως σοφοί, εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, διότι αι ημέραι είναι πονηραί» (Εφεσίους Ε/5: 15,16). 

       Όλες αυτές οι πλάνες στηρίζονται πάνω σε μία κοινή βάση που είναι η άγνοια του λόγου του Θεού. Να γιατί έχει τόσο μεγάλη σημασία να γνωρίζει ο άνθρωπος το λόγο του Θεού. Ο Απ. Παύλος νουθετώντας τον Τιμόθεο αναφέρει: «Όλη η γραφή είναι θεόπνευστος και ωφέλιμος προς διδασκαλίαν, προς έλεγχον, προς επανόρθωσιν, προς εκπαίδευσιν την μετά της δικαιοσύνης, δια να ήναι τέλειος ο άνθρωπος του Θεού, ητοιμασμένος εις παν έργον αγαθόν» (Β’ Τιμοθέου Γ/3: 16,17). Σύμφωνα με τα λόγια του Αποστόλου ολόκληρη η Γραφή είναι Θεόπνευστη. Αυτό σημαίνει ότι συγγραφέας της Βίβλου είναι ο Θεός που την ενέπνευσε και επομένως η Βίβλος είναι ο λόγος του Θεού. Είναι οι υποθήκες του Θεού προς τον άνθρωπο, είναι αυτά τα λόγια που ο Θεός θέλει να μας πει, ώστε να μπορέσουμε στη ζωή μας να «σταθούμε» και να «νικήσουμε». 

       Η Αγία Γραφή δεν είναι ένα βιβλίο, για να μορφώσει τον άνθρωπο, είναι το μόνο βιβλίο που μπορεί να τον μεταμορφώσει. Είναι «λόγοι ζωής αιωνίου» (Ιωάννης Σ/6: 68). Είναι «δύναμις Θεού προς σωτηρίαν εις πάντα τον πιστεύοντα» (Ρωμαίους Α/1: 16). «Ο λόγος του Θεού είναι ζων και ενεργός και κοπτερώτερος υπέρ πάσαν δίστομον μάχαιραν και διέρχεται μέχρι διαιρέσεως ψυχής τε και πνεύματος, αρμών τε και μυελών, και διερευνά τους διαλογισμούς και τας εννοίας της καρδίας» (Εβραίους Δ/4: 12). Είναι η «μάχαιρα του πνεύματος» (Εφεσίους Σ/6: 17) με την οποία θα αγωνιστεί ο Χριστιανός και θα νικήσει. 

       Επειδή η Γραφή είναι θεόπνευστη, γι’ αυτό είναι και ωφέλιμη, για να διδάξει τον άνθρωπο, να τον ελέγξει, να τον επανορθώσει και γενικά για να τον εκπαιδεύσει με σκοπό την τελειωποίησή του. Έτσι προετοιμάζεται ο άνθρωπος «εις παν έργον αγαθόν». 

     Ο ψαλμωδός αναφέρει: «διότι εμεγάλυνας τον λόγον σου υπέρ παν το όνομά σου» (Ψαλμός ΡΛΗ/138). Διαβάζουμε ότι ο Θεός μεγάλυνε το λόγο του πάνω από το Όνομά Του. Συνεπώς δεν υπάρχει κάτι πιο υψηλό, πιο πολύτιμο από τον αψευδή και αιώνιο λόγο του Θεού. 

       Ο ίδιος ο Κύριος αναφέρει ότι ο λόγος του Θεού είναι ζωή για τον άνθρωπο: «Είναι γεγραμμένον, με άρτον μόνον δεν θέλει ζήσει ο άνθρωπος, αλλά με πάντα λόγον εξερχόμενον δια στόματος Θεού» (Ματθαίος Δ/4: 4). Πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι το ψωμί και η φυσική τροφή είναι ό,τι έχουν ανάγκη, για να ζήσουν. Τα υλικά αγαθά ασφαλώς και είναι αναγκαία για την φυσική επιβίωση του σώματος, όμως ο Θεός δε θέλει απλά να επιβιώνουμε φυσικά, αλλά να έχουμε μια πλούσια πνευματική ζωή μαζί Του. Για να το πετύχουμε αυτό, χρειάζεται να μπει μέσα μας κάθε λόγος που εξέρχεται από το στόμα του Θεού. Γι’ αυτό άλλωστε το λόγο ο Απ. Πέτρος μας προτρέπει: «επιποθήσατε ως νεογέννητα βρέφη το λογικόν άδολον γάλα, δια να αυξηθήτε δι' αυτού» (Α’ Πέτρου Β/2: 2). Μας καλεί να ποθήσουμε, όπως τα βρέφη το άδολο γάλα του λόγου του Θεού, για να αυξηθούμε δι’ αυτού. 

      Ο λόγος του Θεού είναι η μόνη αλήθεια. Κατά τη διάρκεια της ανάκρισής Του ο Κύριος ανέφερε προς το Ρωμαίο ηγεμόνα Πιλάτο: «Εγώ δια τούτο εγεννήθην και δια τούτο ήλθον εις τον κόσμον, δια να μαρτυρήσω εις την αλήθειαν» (Ιωάννης ΙΗ/18: 33). «Λέγει προς Αυτόν ο Πιλάτος τι εστίν αλήθεια;» (Ιωάννης ΙΗ/18: 38). Τι είναι η αλήθεια; ρωτάει ο Πιλάτος, χωρίς ουσιαστικά να έχει ενδιαφέρον, για να μάθει. Τι είναι η αλήθεια το αναφέρει ο ίδιος ο Κύριος στην προσευχή Του προς τον Πατέρα: 

14 Εγώ έδωκα εις αυτούς τον λόγον σου και ο κόσμος εμίσησεν αυτούς, διότι δεν είναι εκ του κόσμου, καθώς εγώ δεν είμαι εκ του κόσμου. 

15 Δεν παρακαλώ να σηκώσης αυτούς εκ του κόσμου, αλλά να φυλάξης αυτούς εκ του πονηρού. 

16 Εκ του κόσμου δεν είναι, καθώς εγώ δεν είμαι εκ του κόσμου. 

17 Αγίασον αυτούς εν τη αληθεία σου ο λόγος ο ιδικός σου είναι αλήθεια (Ιωάννης ΙΖ/17:14-17). 

     Η απάντηση στην ερώτηση «τι είναι η αλήθεια» είναι πολύ απλή. Ο λόγος του Θεού είναι η αλήθεια. Πάνω σ’ αυτή την αλήθεια θα πρέπει ο άνθρωπος να βασίσει τη ζωή του με πίστη, με απόλυτη βεβαιότητα ότι δε θα μετανιώσει ή θα ντραπεί γι’ αυτήν την επιλογή του. Αυτός ο λόγος λέει: «ότι, αν με το στόμα σου ομολογήσεις Κύριο, τον Ιησού, και μέσα στην καρδιά σου πιστέψεις ότι ο Θεός τον ανέστησε από τους νεκρούς, θα σωθείς» (Ρωμαίους Ι/10: 9). Αυτό δεν είναι μία θρησκευτική άποψη, ένα δόγμα ή μία θέση, αλλά είναι η ΑΛΗΘΕΙΑ και ως αλήθεια μένει ακέραιη και αμετάβλητη, καθώς ο λόγος του Κυρίου μένει εις τον αιώνα (Α’ Πέτρου Α/1: 25), γιατί στο Θεό «δεν υπάρχει αλλοίωσης ή σκιά μεταβολής» (Ιακώβου Α/1: 17). Ο λόγος του Θεού ποτέ δε μεταβάλλεται, δεν αναθεωρείται, δεν αλλοιώνεται. Μέσα στη ζωή μας θα πρέπει να είναι το μόνο ασάλευτο θεμέλιο στο οποίο μπορούμε να στηριχτούμε και το οποίο ποτέ δε θα μας προδώσει. 

     Ο ψαλμωδός αναφέρει: «Τα λόγια του Κυρίου είναι λόγια καθαρά, αργύριον δεδοκιμασμένον εν πηλίνω χωνευτηρίω, κεκαθαρισμένον επταπλασίως» (ψαλμός ΙΒ/12: 6). Η καθαρότητα, η τελειότητα και η ακρίβεια του λόγου του Θεού αντανακλούν την καθαρότητα, την τελειότητα, την ακρίβεια του συγγραφέα του Θεού. 

     Συνεχίζει ο ψαλμωδός: «Αγάλλομαι εις τον λόγον σου, ως ο ευρίσκων λάφυρα πολλά» (Ψαλμός ΡΙΘ/119, εδ. 162). Πέρα απ’ όλα όσα εξετάσαμε ο λόγος του Θεού φέρνει ευφροσύνη και αγαλλίαση στον άνθρωπο που τον μελετά και κρατεί τους αιώνιους λόγους μέσα στην καρδιά του. 

      Ο Απ. Πέτρος αναφέρει: «Και έχομεν βεβαιότερον τον προφητικόν λόγον, εις τον οποίον κάμνετε καλά να προσέχητε ως εις λύχνον φέγγοντα εν σκοτεινώ τόπω, εωσού έλθη η αυγή της ημέρας και ο φωσφόρος ανατείλη εν ταις καρδίαις υμών» (Β’ Πέτρου Α/1: 19). Όταν ακολουθούμε το λόγο του Θεού, είναι σαν να περπατάμε σ’ ένα μονοπάτι γεμάτο φως. Ο λόγος του Θεού είναι: «Λύχνος εις τους πόδας μου είναι ο λόγος σου και φως εις τας τρίβους μου» (Ψαλμός ΡΙΘ/119, εδ. 105). 

      «ο νόμος σου είναι η τρυφή μου» (ψαλμός ΡΙΘ/119, εδ. 77). Για το Δαβίδ ο λόγος του Θεού ήταν η χαρά του και η τρυφή του. Στον ίδιο ψαλμό, εδ. 92 αναφέρει: «Εάν ο νόμος σου δεν ήτο η τρυφή μου, τότε ήθελον χαθή εν τη θλίψει μου». Μέσα στις λύπες της ζωής, στις δύσκολες καθημερινές καταστάσεις ας καταφεύγουμε στο λόγο του Θεού, για να παίρνουμε δύναμη για να μην καταβληθούμε. 

     Είναι «μακάριος» ο άνθρωπος εκείνος που «δεν περιεπάτησεν εν βουλή ασεβών, και εν οδώ αμαρτωλών δεν εστάθη, και επί καθέδρας χλευαστών δεν εκάθησεν, αλλ' εν τω νόμω του Κυρίου είναι το θέλημα αυτού, και εν τω νόμω αυτού μελετά ημέραν και νύκτα. Και θέλει είσθαι ως δένδρον πεφυτευμένον παρά τους ρύακας των υδάτων, το οποίον δίδει τον καρπόν αυτού εν τω καιρώ αυτού, και το φύλλον αυτού δεν μαραίνεται και πάντα, όσα αν πράττη, θέλουσιν ευοδωθή» (Ψαλμός Α/1: 1-3). 

        Ο λόγος του Θεού αναφέρει ότι υπάρχει ευτυχία – μακαριότητα – σ’ αυτήν τη ζωή, την οποία δε θα την συναντήσει κανείς στους σοφούς, στους πλούσιους, στους ισχυρούς, αλλά σ’ εκείνους που δεν «περιπατούν» σύμφωνα με το θέλημα των ασεβών, που δεν ενδίδουν στον πειρασμό να «σταθούν» στο δρόμο της αμαρτίας, που δεν «κάθονται» μ’ εκείνους που χλευάζουν το Θεό. Η χαρά του ευτυχισμένου ανθρώπου, η μεγάλη απόλαυσή του βρίσκεται στη μελέτη του λόγου του Θεού. Ας μετρήσουμε τη ζωή μας μ’ αυτό το μέτρο και ας ερευνήσουμε, για να δούμε αν βρίσκουμε αυτήν την ευχαρίστηση στη μελέτη του λόγου του Θεού; 

     Η ζωή του ανθρώπου αυτού σύμφωνα με τα λόγια του Θεού: «Είναι σαν το δέντρο, που είναι φυτεμένο κοντά σε ποτάμια. Η χαρά ποτέ δε λείπει από τη ζωή του και η ζωή του θα είναι πάντοτε χρήσιμη και αποτελεσματική». --- 

        Υστερόγραφο: 

      Οι Σαδδουκαίοι ήταν μια ακόμη ομάδα που διαμορφώθηκε κατά την περίοδο του δευτέρου Ναού (516 π.Χ. – 70 μ.Χ.) και είχε μεγάλη επιρροή στην περιοχή της Ιερουσαλήμ και της Ιουδαίας γενικότερα. Πίστευαν ότι προερχόταν από τον αρχιερέα του Σολομώντα Σαδδώκ, από τον οποίον έφεραν και το όνομα τους. Την εποχή εκείνη οι Σαδδουκαίοι ήταν οι αριστοκράτες. Είχαν πλούτο και κατείχαν σημαντικές θέσεις εξουσίας, καθότι τους ενδιέφερε περισσότερο η πολιτική παρά η θρησκεία. Στο Ιουδαϊκό Συνέδριο, που λεγόταν Σανχεντρίν, αποτελούσαν την πλειοψηφία στο σύνολο των 70 θέσεων. 

      Αρκετοί από τους Σαδδουκαίους ήταν ιερείς, αλλά υπήρχαν και πολλοί λαϊκοί στις τάξεις τους. Τόσο οι ιερείς, όσο και οι λαϊκοί Σαδδουκαίοι κατείχαν ανώτερα αξιώματα και ήταν πολύ εύποροι. Ο ιστορικός Φλάβιος Ιώσηπος (37 - 100 μ.Χ.) καθώς και η Καινή Διαθήκη, μας ενημερώνουν ότι οι αρχιερατικές οικογένειες προέρχονταν απ’ αυτούς. Την εποχή εκείνη οι υποχρεώσεις του αρχιερέα ήταν περισσότερο πολιτικές παρά θρησκευτικές. 

      Η διδασκαλία των Σαδδουκαίων είχε να κάνει με την προσκόλληση και την ακριβή τήρηση του Νόμου. 

1/ Αποδέχονταν μόνο την «Πεντάτευχο», δηλ. τα πέντε πρώτα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης που είχε γράψει ο Μωυσής (Γένεση, Έξοδος, Λευιτικό, Αριθμοί, Δευτερονόμιο). 

2/ Δε δέχονταν την προφορική παράδοση και κατηγορούσαν τους Φαρισαίους γι’ αυτό. 

3/Δεν πίστευαν στην πρόνοια του Θεού και την επίδρασή Του πάνω στον κόσμο. Πίστευαν στην ελεύθερη βούληση του ανθρώπου. 

4/ Δεν πίστευαν, σε αντίθεση με τους Φαρισαίους, στην ανάσταση των νεκρών και την αθανασία της ψυχής (Ματθαίος ΚΒ/22: 23, Μάρκος ΙΒ/12: 18-27, Πράξεις ΚΓ/23: 8) και ισχυρίζονταν ότι η ψυχή χάνεται μετά το θάνατο και συνεπώς απέρριπταν κάθε τιμωρία ή ανταμοιβή μετά την επίγεια ζωή. 

5/ Δεν πίστευαν στην ύπαρξη άλλου πνεύματος πέρα από του Θεού, δηλ. απέρριπταν την ύπαρξη αγγελικών και δαιμονικών πνευμάτων. 

    Γενικά ήταν αδιάφοροι απέναντι στο Χριστό μέχρι τη στιγμή που φοβήθηκαν πως μπορεί να προκαλέσει την αθέλητη γι’ αυτούς Ρωμαϊκή προσοχή (Ιωάννης ΙΑ/11: 50). Αν και ήταν αντίπαλοι με τους Φαρισαίους ήταν πάντα ενωμένοι και αποφασισμένοι στο να καταδικάσουν σε θάνατο τον Κύριο Ιησού Χριστό (Μάρκος ΙΔ/14: 53, ΙΕ/15: 1, Ιωάννης ΙΑ/11: 48-50). ---

«ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ Β'».

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ «ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ Β'». 

          ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

      Στην πρώτη του επιστολή προς τους Χριστιανούς της Θεσσαλονίκης ο Απ. Παύλος αναλύει κυρίως το θέμα της έλευσης του Κυρίου στις νεφέλες για την αρπαγή της Εκκλησίας (Α’ Θεσσαλονικείς Δ/4: 13-18). Τα λόγια του ήταν ότι ο ίδιος ο Κύριος θα κατέβει από τον ουρανό, όταν θα ακουστεί η σάλπιγγα του Θεού και δοθεί εντολή (κέλευσμα) απ’ Αυτόν. Με το άκουσμα της φωνής του αρχαγγέλου η Εκκλησία θα αρπαχθεί στον αέρα, για να είναι για πάντα μαζί με τον Κύριό της. 

     Αυτά τα λόγια του Απ. Παύλου οι Θεσσαλονικείς τα παρερμήνευσαν και ζώντας κάτω από διωγμούς και ταλαιπωρίες νόμιζαν ότι βρισκόταν ήδη στην περίοδο της «Μεγάλης Θλίψης» (Ματθαίος ΚΔ/24: 21). Ο Απ. Παύλος λοιπόν χρειάστηκε να γράψει μια δεύτερη επιστολή για να διορθώσει αυτές τις λανθασμένες και παραπλανητικές απόψεις. 

   Τρεις ήταν οι βασικοί λόγοι που έπρεπε να γραφτεί άμεσα μια δεύτερη επιστολή προς τους Θεσσαλονικείς Χριστιανούς, η οποία θα έδινε περεταίρω διευκρινήσεις. 

1/ Οι πιστοί περνούσαν από μεγάλο διωγμό και έπρεπε να ενθαρρυνθούν (κεφ. 1). 

2/ Είχε επικρατήσει μία σύγχυση σχετικά με την “ημέρα του Κυρίου” και έπρεπε να διαφωτιστεί το θέμα (κεφ. 2) 

3/ Πολλοί από τους Χριστιανούς, θεωρώντας ότι ο Κύριος θα ερχόταν σύντομα, δεν έδειχναν κανένα ενδιαφέρον ούτε καν για να εργαστούν και ζούσαν εις βάρος των άλλων (Α΄ Θεσσαλονικείς Δ/4: 11-12). 

    Έτσι λοιπόν θα λέγαμε ότι η επιστολή «Β’ Θεσσαλονικείς» φαίνεται να αποτελεί θεολογική συνέχεια της επιστολής «Α’ Θεσσαλονικείς» και σκοπός της είναι η διευκρίνιση κάποιων θεμάτων καθώς και η κατανόηση της «ημέρας του Κυρίου». Πρόκειται για τη χρονική περίοδος από την Αρπαγή της εκκλησίας μέχρι την ημέρα της κρίσης του Λευκού Θρόνου (Αποκάλυψη Κ/20: 11). Αυτή είναι «η ημέρα του Κυρίου» την οποία ο προφήτης Ιωήλ χαρακτηρίζει ως «η μεγάλη και επιφανής» (Ιωήλ Β/2: 31 & Πράξεις Β/2: 20). Πρόκειται για ένα γεγονός το οποίο ο Απ. Παύλος αναφέρει με τους εξής χαρακτηρισμούς: «αποκάλυψιν του Κυρίου Ιησού απ’ ουρανού» (Β’ Θεσσαλονικείς Α/1:7), ως την «ημέρα του ενδοξασμού Του» (Β’ Θεσσαλονικείς Α/1:10), ως ημέρα «της παρουσίας του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού» (Β’ Θεσσαλονικείς Β/2:1), ως την «ημέρα του Κυρίου» (Β’ Θεσσαλονικείς Β/2:2) και ως την «επιφάνεια της παρουσίας αυτού» (Β’ Θεσσαλονικείς Β/2:8). 

      Με τη δεύτερη επιστολή του ο Απ. Παύλος διευκρινίζει όλα αυτά τα θέματα και βάζει τα πράγματα σε μία τάξη. Τη σύγχυση είχε επιτείνει μάλιστα και το γεγονός ότι κάποιοι είχαν ψευδώς διαδώσει πως ο Απ. Παύλος κήρυττε πως “η ημέρα του Κυρίου” είχε έρθει και ήταν αναγκαίο το γεγονός αυτό να διευκρινιστεί περισσότερο. 

     Το πρόβλημα που είχαν οι Θεσσαλονικείς, ήταν ότι νόμιζαν ότι είχε γίνει η Αρπαγή της Εκκλησίας και ότι πλέον ζούσαν τα γεγονότα της «Μεγάλης Θλίψης». Αυτό τους είχε επιφέρει μεταξύ τους μεγάλη σύγχυση και αναστάτωση. Στη δεύτερη επιστολή του ο Απ. Παύλος λοιπόν δεν τους γράφει για την «αρπαγή» της Εκκλησίας, αλλά για την «ημέρα του Κυρίου», προφανώς αναφερόμενος στην άποψη των Θεσσαλονικέων ότι τάχα πλησίασε η ημέρα του Χριστού «ὡς ὅτι ἐνέστηκεν ἡ ἡμέρα τοῦ κυρίου» (Β’ Θεσσαλονικείς Β/2: 2). Έτσι λοιπόν ο Απόστολος στη δεύτερη επιστολή του αναφέρεται σε μια ευρύτερη χρονική περίοδο και όχι αποκλειστικά στην αρπαγή της εκκλησίας, η οποία θα συμβεί σε μία στιγμή. Αναφέρεται στη χρονική περίοδο που θ’ ακολουθήσει της αρπαγή της Εκκλησίας και η οποία φτάνει μέχρι τη δεύτερη έλευση του Κυρίου (Ζαχαρίας ΙΔ/14: 1-4). Η περίοδος αυτή μέσα στο λόγο του Θεού ονομάζεται: «Ημέρα του Κυρίου». 

     Στην αρχή της επιστολή ο Απόστολος εκφράζει την ευχαριστία του για τη σταθερότητα στην πίστη, των Χριστιανών της Θεσσαλονίκης και τονίζει την αγάπη που είχαν μεταξύ τους καθώς και για την υπομονή που επιδείκνυαν κατά τη διάρκεια των διωγμών. Έτσι λοιπόν τους παρηγορεί για τα παθήματά τους και τους αποκαλύπτει περισσότερα πράγματα σχετικά με την επιστροφή του Κυρίου. 

     Στο θέμα της καθημερινής εργασίας για το βιοπορισμό τους ο Απόστολος είναι απόλυτος και τους προτρέπει να μην είναι ανενεργοί, αλλά να ακολουθήσουν το δικό του παράδειγμα, ώστε να εργάζονται για να συντηρούν τον εαυτόν τους και τις οικογένειές τους. Μάλιστα παραγγέλνει και στα υπόλοιπα μέλη της Εκκλησίας να εφαρμόσουν πειθαρχικά μέτρα σ’ αυτούς που, ενώ είναι δυνάμενοι, αρνούνται να εργαστούν. Ο δεύτερος ερχομός του Κυρίου και γενικότερα «η ημέρα του Κυρίου» είναι ένα θέμα που θα πρέπει να ενθαρρύνει τον αγιασμό του πιστού και όχι να του προκαλέσει αδράνεια και οκνηρία.

     Ο Απόστολος δίνει έμφαση στο γεγονός ότι η «ημέρα του Κυρίου» είναι ένα μελλοντικό γεγονός και ότι, πριν έρθει η ημέρα αυτή, θα λάβουν χώρα πάνω στη γη κάποια γεγονότα τα οποία δε θα έχουν συμβεί ποτέ στο παρελθόν σε ένταση και σε έκταση. «Επειδή, εκείνες οι ημέρες θα είναι τέτοια θλίψη, που δεν έχει γίνει από την αρχή της κτίσης, την οποία ο Θεός έκτισε, μέχρι αυτή την ώρα, ούτε πρόκειται να γίνει» (Μάρκος ΙΓ/13: 19). Στην επιστολή του αυτή ο Απόστολος μας αποκαλύπτει ότι τον Κύριο κατά τη δεύτερη έλευσή Του θα Τον συνοδεύουν «οι άγγελοι της δυνάμεως αυτού, εν πυρί φλογός» (Α/1: 7) και, καθώς θα έρθει ο Κύριος, θα κάνει εκδίκηση κατά των ασεβών και όλων κείνων που δε θέλησαν να υπακούσουν στο Ευαγγέλιό Του. 

     Ιδιαίτερο γεγονός πριν από την «ημέρα του Κυρίου» θα αποτελέσει μια πολύ μεγάλη αποστασία των ανθρώπων από το Θεό και την αληθινή πίστη. «Ας μη σας εξαπατήσει κάποιος με κανέναν τρόπο επειδή, δεν θα έρθει εκείνη η ημέρα, αν πρώτα δεν έρθει η αποστασία, και αποκαλυφθεί ο άνθρωπος της αμαρτίας, ο γιος της απώλειας» (Β’ Θεσσαλονικείς Β/2: 3). 

   Ο «κωλύων» θα φύγει από τη μέση. Αυτή τη στιγμή υπάρχει κάτι που εμποδίζει την πραγματοποίηση των σχεδίων του σατανά. Ο Θεός δε θα επιτρέψει στον Αντίχριστο να αποκαλυφθεί πρόωρα. Ο Αντίχριστος θα αποκαλυφτεί, όταν φύγει από το μέση «ο κωλύων». Τότε θα αποκαλυφθεί «ο άνθρωπος της αμαρτίας», "ο άνομος" που περιγράφεται εδώ σαν «ο υιός της απωλείας». Ο άνθρωπος της αμαρτίας (αντίχριστος) δεν έχει αποκαλυφθεί ακόμα., όμως θα αποκαλυφθεί πριν από τη Μεγάλη Θλίψη, κατά την οποίαν η οργή του Θεού θα εκχυθεί πάνω στη γη τις τελευταίες ημέρες. 

     Η επιστολή γράφτηκε από τον Απ. Παύλο, ενώ αυτός βρισκόταν ακόμα στην Κόρινθο λίγους μήνες μετά την πρώτη μεταξύ των ετών 50 και 51 μ.Χ. και θα πρέπει να θεωρηθεί ότι αποτελεί συνέχεια της πρώτης. Σ’ αυτήν την επιστολή ο Παύλος εκφράζει την ευχαριστία του για τη σταθερότητά τους στην πίστη καθώς και την αγάπη και την υπομονή τους κατά τη διάρκεια των διωγμών. Τους παρηγορεί για τα παθήματά τους και τους διδάσκει περισσότερα σχετικά με την επιστροφή του Κυρίου. 

ΚΕΦΆΛΑΙΟ Α’.

1 Παύλος και Σιλουανός και Τιμόθεος προς την εκκλησίαν των Θεσσαλονικέων εν Θεώ τω Πατρί ημών και Κυρίω Ιησού Χριστώ 

Η επιστολή γράφεται στην Κόρινθο και απευθύνεται προς τα μέλη της Χριστιανικής Εκκλησία της Θεσσαλονίκης. Ο Παύλος, μαζί με το Σιλουανό και τον Τιμόθεο, γράφουμε προς την εκκλησία των Θεσσαλονικέων στ' Όνομα του Θεού Πατέρα και του Κυρίου Ιησού Χριστού. 

2 χάρις είη υμίν και ειρήνη από Θεού Πατρός ημών και Κυρίου Ιησού Χριστού. 

Ευχόμαστε να έχετε χάρη και ειρήνη από το Θεό Πατέρα μας και τον Κύριο Ιησού Χριστό. Η χάρη και η ειρήνη προσφέρονται από το Θεό και τον Κύριο Ιησού Χριστό. Πρώτα προσφέρεται η χάρη και ακολουθεί η ειρήνη μέσα στη ζωή του πιστού ανθρώπου. Μέσα από τα λόγια αυτά φαίνεται για άλλη μια φορά η ισότητα του Πατέρα Θεού και του Υιού Του. 

3 Οφείλομεν να ευχαριστώμεν πάντοτε τον Θεόν διά σας, αδελφοί, καθώς είναι άξιον, διότι υπεραυξάνει η πίστις σας και πλεονάζει η αγάπη ενός εκάστου πάντων υμών εις αλλήλους 

Οφείλουμε να ευχαριστούμε πάντοτε το Θεό για σας, αδελφοί, και αξίζει να το κάνουμε, γιατί δυναμώνει ολοένα περισσότερο η πίστη σας και ξεχειλίζει η αγάπη όλων σας του ενός προς τον άλλο. Καθώς η πίστη τους αυξανόταν, αυξανόταν και η αγάπη του ενός προς τον άλλον. Η αγάπη είναι ο σύνδεσμος της τελειότητας (Κολοσσαείς Γ/3: 14). 

4 ώστε ημείς αυτοί καυχώμεθα διά σας εν ταις εκκλησίαις του Θεού διά την υπομονήν σας και πίστιν εν πάσι τοις διωγμοίς υμών και ταις θλίψεσι, τας οποίας υποφέρετε 

Η μεγάλη πνευματική πρόοδος των Θεσσαλονικέων Χριστιανών έκανε τον Απ. Παύλο και τους συνεργάτες του να καυχώνται γι’ αυτούς στις άλλες εκκλησίες του Θεού. Παρά τους σκληρούς διωγμούς που είχαν υποστεί, είχαν παραμείνει σταθεροί στην πίστη τους και ζούσαν μια άγια ζωή. 

5 το οποίον είναι ένδειξις της δικαίας κρίσεως του Θεού, διά να αξιωθείτε της βασιλείας του Θεού, υπέρ της οποίας και πάσχετε, 

Αυτό είναι μια απόδειξη πως είναι δίκαιη η κρίση του Θεού που θα σας καταξιώσει για τη βασιλεία του Θεού, για χάρη της οποίας και πάσχετε. Το γεγονός ότι υπέμειναν με τόση καρτερικότητα τους διωγμού καθώς και τους διάφορους πειρασμούς ήταν ένδειξη ότι ο Θεός τους στήριζε, τους ενδυνάμωνε και τους έδινε θάρρος, ώστε να μπορούν να ανταπεξέρχονται και να νικούν. 

6 επειδή είναι δίκαιον ενώπιον του Θεού ν’ ανταποδώσει θλίψιν εις τους όσοι σας θλίβουσιν 

Είναι πραγματικά δίκαιο για το Θεό να ανταποδώσει θλίψη σ' εκείνους που σας καταθλίβουν. Ο Θεός επιτρέπει οι δικοί Του να υφίστανται διωγμούς και θλίψεις. Αυτή είναι η παιδεία του Θεού για την οποία ο συγγραφέας της «προς Εβραίους» (κεφ. ΙΒ/12, εδ. 5) επιστολής μας προτρέπει: «Υιέ μου, μη καταφρονής την παιδείαν του Κυρίου, μηδέ αθυμής ελεγχόμενος υπ' αυτού». Αυτοί που αδικούν και θλίβουν τον πιστό άνθρωπο θα κριθούν ανάλογα από το Θεό. 

7 εις εσάς δε τους θλιβομένους άνεσιν μεθ' ημών, όταν ο Κύριος Ιησούς αποκαλυφθή απ' ουρανού μετά των αγγέλων της δυνάμεως αυτού 

Με την επιστολή του αυτή ο Απόστολος μας αποκαλύπτει ότι τον Κύριο, κατά τη δεύτερη έλευσή Του θα Τον συνοδεύουν «οι άγγελοι της δυνάμεως αυτού, εν πυρί φλογός» (Α/1: 7). Στους πιστούς ανθρώπους που θλίβονται σε τούτη τη ζωή ο Θεός θα δώσει άνεση, όταν θα φανεί ο Κύριος Ιησούς Χριστός από τον ουρανό συνοδευόμενος από αγγελικές δυνάμεις. Η στιγμή της δίκαιης τιμωρίας του Θεού θα είναι, όταν ο Κύριος Ιησούς φανερωθεί από τον ουρανό με τη συνοδεία των ισχυρών αγγέλων Του. Πρόκειται για τη δεύτερη έλευση του Κυρίου Ιησού Χριστού. 

8 εν πυρί φλογός, κάμνων εκδίκησιν εις τους μη γνωρίζοντας Θεόν και εις τους μη υπακούοντας εις το ευαγγέλιον του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού 

Θα έρθει ο Κύριος θα κάνει εκδίκηση κατά των ασεβών και όλων κείνων που δε θέλησαν να υπακούσουν στο Ευαγγέλιό Του. Με πύρινη φλόγα ο Θεός θα εκδικηθεί εκείνους που τώρα δεν αναγνωρίζουν το Θεό και δεν υπακούν στο Ευαγγέλιο του Κυρίους μας Ιησού Χριστού. Δύο κατηγορίες αρνητών αναφέρει ο Απ. Παύλος. 

1/ Εκείνους που δε γνώρισαν το Θεό, όπως Αυτός αποκαλύφθηκε μέσα από τη δημιουργία και τη συνείδησή τους (Ρωμαίους κεφ. Α/1: 2). 

2/ Εκείνους που δεν υπάκουσαν στο ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού. Είναι όλοι εκείνοι που άκουσαν για το ευαγγέλιο και το απέρριψαν. 

9 οίτινες θέλουσι τιμωρηθή με όλεθρον αιώνιον από προσώπου του Κυρίου και από της δόξης της δυνάμεως αυτού

Αυτοί θα τιμωρηθούν με όλεθρο αιώνιας απομάκρυνσης από την παρουσία του Κυρίου και από την ένδοξη κυριαρχία του, χωρίς καμία εξαίρεση. Η αμαρτία που δεν έχει εξομολογηθεί σε τούτη τη ζωή πρέπει να τιμωρηθεί. Η ποινή της είναι αιώνιος όλεθρος, αιώνια απομάκρυνση από το Θεό. 

10 όταν έλθη να ενδοξασθή εν τοις αγίοις αυτού, και να θαυμασθή εν πάσι τοις πιστεύουσιν, επειδή σεις επιστεύσατε εις την μαρτυρίαν ημών, εν τη ημέρα εκείνη. 

Όταν θα έρθει, θα δοξαστεί μεταξύ των αγίων του την ημέρα εκείνη και θα αποσπάσει το θαυμασμό από όλους εκείνους που έχουν πιστέψει σ' Αυτόν, γιατί έγινε πιστευτό το κήρυγμα που τους κηρύξαμε. Ο Κύριος θα δοξαστεί μαζί με όλους εκείνους που του ανήκουν, που πίστεψαν στο λόγο Του, που Τον εμπιστεύτηκαν. Θα τιμηθεί για όλα όσα έκανε και για την «τόσο μεγάλη σωτηρία» που τους εξασφάλισε. 

11 Διά το οποίον και προσευχόμεθα πάντοτε διά σας, διά να σας καταστήση ο Θεός ημών αξίους της κλήσεως αυτού, και να εκπληρώση πάσαν ευδοκίαν αγαθωσύνης και το έργον της πίστεως εν δυνάμει,

Γι' αυτό προσευχόμαστε πάντοτε για σας, να σας κάνει ο Θεός αντάξιους της πρόσκλησης την οποία ελάβατε και, ενεργώντας με τη δύναμη του Πνεύματος, να εκπληρώσει κάθε αγαθή σας πρόθεση και κάθε έργο που γίνεται από καθαρή πίστη. 

12 δια να ενδοξασθεί το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού εν υμίν, και υμείς εν αυτώ, κατά την χάριν του Θεού ημών και Κυρίου Ιησού Χριστού. 

Έτσι ώστε να δοξαστεί το όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού ανάμεσά σας κι εσείς κοντά σ' αυτόν, σύμφωνα με τη χάρη του Θεού μας και Κυρίου Ιησού Χριστού. Αφού με τη ζωή τους δοξάσουν το όνομα του Χριστού στη συνέχεια θα δοξαστούν μαζί Του. Όλα αυτά έχουν σαν σκοπό την ενθάρρυνση των πιστών που περνούν μέσα από διωγμούς και δυσκολίες. 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’. 

 

1 Σας παρακαλούμεν δε, αδελφοί, περί της παρουσίας του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και της εις αυτόν επισυνάξεως ημών, 

Ο Απ. Παύλος δίνει περισσότερες εξηγήσεις σχετικά με την παρουσία του Κυρίου Ιησού Χριστού που θα έρθει να παραλάβει την Εκκλησία Του (αρπαγή) και την «ημέρα του Κυρίου» που είναι μία ευρύτερη χρονική περίοδος και περιλαμβάνει και τη δεύτερη παρουσία Του στη γη. Ήταν τόσο μεγάλοι οι διωγμοί, ώστε οι πιστοί νόμιζαν ότι ζουν την περίοδο της μεγάλης θλίψης. Ήταν ανάγκη όλα αυτά τα πράγματα να διευκρινιστούν περαιτέρω. Θεωρούμε ότι ο Απόστολος με απλά λόγια θέλει να τους πει το εξής: «Σας παρακαλώ σχετικά με την «ημέρα του Κυρίου» μη σκέπτεστε ότι έφτασε η ημέρα αυτή. Θα πρέπει να προηγηθούν κάποια σημεία και τότε θα έρθει ο Κύριος». 

2 να μη σαλευθήτε ταχέως από του φρονήματός σας, μηδέ να θορυβήσθε, μήτε διά πνεύματος μήτε δια λόγου μήτε δι' επιστολής ως γραφομένης υφ' ημών, ότι τάχα επλησίασεν ημέρα του Χριστού. 

Να μην κλονίζεστε τόσο γρήγορα από το σωστό φρόνημα κι ούτε να θορυβηθείστε, πιστεύοντας πως έχει φτάσει τάχα η ημέρα του ερχομού του Κυρίου, ούτε εξαιτίας κάποιας διδαχής, ούτε εξαιτίας κάποιου κηρύγματος, ούτε εξαιτίας κάποιας επιστολής, που δήθεν προέρχεται από μας! 

Οι Θεσσαλονικείς πίστευαν ότι «η ημέρα του Κυρίου» είχε αρχίσει και ότι ζούσαν στο αρχικό της στάδιο. Ο μεγάλος διωγμός ο οποίος είχε ξεσπάσει εναντίον τους, τους έκανε να πιστεύουν ότι βρίσκονταν στην περίοδο της μεγάλης θλίψη, η οποία θα προηγηθεί του δεύτερου ερχομού Του. 

3 Ας μη σας εξαπατήση τις κατ' ουδένα τρόπον διότι δεν θέλει ελθεί η ημέρα εκείνη, εάν δεν έλθη πρώτον η αποστασία και αποκαλυφθή ο άνθρωπος της αμαρτίας, ο υιός της απωλείας, 

Προσέχετε να μη σας εξαπατήσει κανείς με κανέναν τρόπο, γιατί δε θα έρθει η ημέρα εκείνη, αν δεν έρθει πρώτα η αποστασία και φανερωθεί ο άνθρωπος της αμαρτίας, ο γιος της απώλειας. Ο Απόστολος τους εξηγεί ότι δεν έχει έρθει ακόμα η «ημέρα του Κυρίου», γιατί της ημέρας αυτής θα πρέπει να έχουν προηγηθεί κάποια ιδιαίτερα γεγονότα. Πρώτα θα έρθει πάνω στον κόσμο η «αποστασία». Αποστασία από την αληθινή πίστη και τη μοναδική αντικαταστατική θυσία του Ιησού Χριστού. Για την περίοδο εκείνη ο Απ. Παύλος αναφέρει: «θέλει ελθεί καιρός ότε δεν θέλουσιν υποφέρει την υγιαίνουσαν διδασκαλίαν, αλλά θέλουσιν επισωρεύσει εις εαυτούς διδασκάλους κατά τας ιδίας αυτών επιθυμίας, γαργαλιζόμενοι την ακοήν, και από μεν της αληθείας θέλουσιν αποστρέψει την ακοήν αυτών, εις δε τους μύθους θέλουσιν εκτραπή..» (Β’ Τιμοθέου Δ/4: 3,4). Τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων τους «έσχατους καιρούς» τα αναφέρει ο Απόστολος στο κεφ. Γ/3 της παρούσας επιστολής και στα εδάφ. 1-9. Το κύριο χαρακτηριστικά των ανθρώπων θα είναι: «έχοντες μεν μορφήν ευσεβείας, ηρνημένοι δε την δύναμιν αυτής» (Β’ Τιμοθέου Γ/3: 5). Οι άνθρωποι θα είναι θρησκευόμενοι, αλλά δε θα είναι πιστοί του Χριστού. 

Η μεγάλη αποστασία από την αληθινή Χριστιανική πίστη έχει αρχίσει μέσα από τη διαθρησκευτική λατρεία η οποία έχει ξεκινήσει στις ημέρες μας. Στο όνομα της αγάπης, της ειρήνης, της κοινής πίστης και της συνεργασίας τόσο ο Πάπας όσο και ο Πατριάρχης και οι ακόλουθοί τους καλούν Μουσουλμάνους, Εβραίους, Ινδουϊστές και άλλους να συμμετέχουν στη λατρεία ενός Θεού που αποτελεί την υπέρτατη δύναμη του σύμπαντος. Μέσα από την κίνηση αυτή θα δημιουργηθεί μία υπέρ θρησκεία ή πανθρησκεία όπως ονομάζεται. Καθώς λοιπόν οι άνθρωποι θα έχουν αποστατήσει από τον αληθινό Θεό, θα συμβεί εκείνο που αναφέρει ο πρ. «Δανιήλ» στο (κεφ. Η/8. εδ. 23): «Και στους έσχατους καιρούς της βασιλείας τους, όταν οι ανομίες θα φτάσουν στο πλήρες, θα σηκωθεί ένας σκληροπρόσωπος βασιλιάς, και συνετός σε πανουργίες». Θα εμφανιστεί πάνω στον κόσμο ένας αδίστακτος και απάνθρωπος κυβερνήτης τον οποίον ο Λόγος του Θεού ονομάζει «άνομο» (Β’ Θεσσαλονικείς Β/2: 8). Χαρακτηρίζεται επίσης και ως «ο υιός της απωλείας», ως «ο άνθρωπος της αμαρτίας», «ο αντικείμενος και υπεραιρόμενος εναντίον εις πάντα λεγόμενον Θεόν ή σέβασμα, ώστε να καθήση εις τον ναόν του Θεού ως Θεός, αποδεικνύων εαυτόν ότι είναι Θεός» (Β’ Θεσσαλονικείς Β/2: 4). Ο αντίχριστος (Α’ Ιωάννου Β/2: 18). Αυτός θα υψώσει το ανάστημά του και θα αντισταθεί βίαια εναντίον καθενός που αποκαλείται θεός ή αποτελεί αντικείμενο λατρείας, ώστε να εγκατασταθεί ο ίδιος στο ναό του Θεού σαν Θεός, για να αποδείξει πως αυτός είναι ο Θεός! 

5 Δεν ενθυμείσθε ότι ενώ ήμην έτι παρ' υμίν σας έλεγον ταύτα; 

Δε θυμάστε πως κι όταν ακόμη ήμουν κοντά σας, σας τα έλεγα αυτά; Όταν ήταν κοντά στους Θεσσαλονικείς ο Απόστολος τους τα είχε εξηγήσει όλα αυτά, όμως οι Θεσσαλονικείς κάτω από τις δύσκολες καταστάσεις που περνούσαν είχαν ανάγκη να τους τα υπενθυμίσει. Τώρα που είναι μακριά τους, τους επαναλαμβάνει τα ίδια. Η Αποστολική διδαχή δεν αλλάζει ποτέ και με τίποτα, παραμένει πάντοτε η ίδια. 

6 Και τώρα γνωρίζετε εκείνο, το οποίον κωλύει αυτόν, ώστε να αποκαλυφθή εν τω εαυτού καιρώ (Μετάφραση Ν. Βάμβα). 

--«και νυν το κατεχον οιδατε εις το αποκαλυφθηναι αυτον εν τω εαυτου καιρω» (Αρχαίο κείμενο). 

Και ξέρετε βέβαια τι είναι αυτό που για την ώρα τον εμποδίζει, έτσι ώστε να αποκαλυφθεί ο αντίχριστος. Αυτό θα συμβεί όταν έρθει η ώρα του. 

7 διότι το μυστήριον της ανομίας ήδη ενεργείται, μόνον έως να εκβληθή εκ μέσου ο κωλύων τώρα (Μετάφραση Ν. Βάμβα). 

--«το γαρ μυστήριον ήδη ενεργείται της ανομίας μόνον ο κατέχων άρτι έως εκ μέσου γένηται» (Αρχαίο κείμενο). 

Γιατί πράγματι η ανομία ήδη πραγματοποιείται αλλού με τρόπο συγκαλυμμένο και αλλού φανερά, μέχρι που να φύγει το «εμπόδιο» από τη μέση. Η ανομία είχε ξεκινήσει από την εποχή του Απ. Παύλου. Ποια είναι αυτή η δύναμη που κωλύει - εμποδίζει τον άνομο να εμφανιστεί τώρα; Στο θέμα αυτό υπήρξαν κατά καιρούς πολλές απόψεις. Θεωρούμε, έχοντας υπόψη πάντοτε το Λόγο του Θεού, ότι  «o κατέχων» είναι το Πνεύμα το Άγιο, που κατοικεί μέσα στις καρδιές των πιστών ανθρώπων που αποτελούν την Εκκλησία του Χριστού, η οποία έχει τα γενέθλιά της την ημέρα της Πεντηκοστής (Πράξεις Β/2: 1) και την οποία μία μέρα θα έρθει ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός για να την «αρπάξει» και να την οδηγήσει εκεί που είναι Αυτός (Α’ Θεσσαλονικείς Δ/4: 13-17). 

Αναφέρεται ως «το κατέχον» και «ο κατέχων». Στο Ευαγγέλιο «κατά Ιωάννην» (κεφ. ΙΣ/16, εδ. 13) αναφέρονται τα λόγια του Κυρίου: «Όταν δε έλθη εκείνος, το Πνεύμα της αληθείας, θέλει σας οδηγήσει εις πάσαν την αλήθειαν……». Παρατηρούμε ότι το Άγιο Πνεύμα αναφέρεται με το άρθρο «το» καθώς και με τη φράση «εκείνος». Δήλ. ως ουδέτερου και ως αρσενικού γένους ταυτόχρονα. Φεύγοντας με την αρπαγή η Εκκλησία, μέσα στην οποία κατοικεί το Πνεύμα το Άγιο, πάνω στον κόσμο θα κυριαρχήσει το σκοτάδι, η σαπίλα, η απόλυτη διαφθορά. Συνεπώς η δύναμη του Αγίου Πνεύματος, που κατοικεί μέσα στην Εκκλησία και την οδηγεί «εις πάσαν την αλήθειαν» είναι εκείνη που εμποδίζει τον αντίχριστο να αποκαλυφθεί. 

Όταν ο Χριστός αρπάξει την Εκκλησία Του μέσα από έναν κόσμο αμαρτίας και αποστασίας (Α’ Θεσσαλονικείς Δ/4: 13-18), τότε θα αποκαλυφθεί ο αντίχριστος, όχι παρουσιαστεί, αλλά αποκαλυφθεί. Η αποκάλυψη των πραγματικών του σκοπών ενδέχεται να γίνει στην αρχή της δεύτερης περιόδου των υπολοίπων 3,5 χρόνων βασιλείας του. Με την έναρξη αυτής της περιόδου αυτής ο αντίχριστος θα αποκαλυφθεί στα μάτια των ανθρώπων και θα γνωρίσουν ποιος είναι και ποίοι είναι οι πραγματικοί του σκοποί. Η Εκκλησία του Χριστού που είναι «το άλας της γης» (Ματθαίος Ε/5: 13) συγκρατεί σήμερα τον κόσμο από την ολοκληρωτική αποσάθρωση και εμποδίζει την αποκάλυψη του αντίχριστου. Ο Θεός δεν θα επιτρέψει να εμφανιστεί πρόωρα ο αντίχριστος και είναι ο Μόνος που μπορεί να εμποδίσει το σατανά να εφαρμόσει τα σχέδιά του (βιβλίο Ιώβ Α/1: 12 & Β/2: 6). 

Την περίοδο της μεγάλης θλίψης φαίνεται ότι το Πνεύμα το Άγιο, αν και θα έχει αναχωρήσει συνοδευόμενο από τον φυσικό Του φορέα την Εκκλησία του Χριστού, ενεργώντας «ως πνεύμα χάριτος και ικεσιών» θα ενεργεί ώστε να φέρει σε επίγνωση το λαό Ισραήλ και να τον κάνει να επιστρέψει στον αληθινό Θεό (Ζαχαρίας ΙΒ/12: 10 – Ιεζεκιήλ ΛΘ/39: 29 – Ησαΐας ΝΘ/59: 20-21). Επίσης την περίοδο αυτή θα ενεργεί ώστε να σωθεί ένας μεγάλος αριθμός ψυχών, μέσα από τα έθνη (Αποκάλυψη Ζ/7: 14). 

8 και τότε θέλει αποκαλυφθεί ο άνομος, τον οποίον ο Κύριος θέλει απολέσει με το πνεύμα του στόματος αυτού και θέλει εξαφανίσει με την επιφάνειαν της παρουσίας αυτού 

Και τότε θα αποκαλυφθεί ο άνομος, τον οποίο ο Κύριος θα εξαφανίσει μ' ένα φύσημα του στόματός του και θα τον εξουδετερώσει, μόλις εμφανιστεί κατά τον ερχομό Του. Ο Ιησούς, όταν θα έρθει στη δεύτερη έλευσή Του θα καταστρέψει ολοκληρωτικά τον αντίχριστο και το σύστημά του και θα ρίψει αυτόν μαζί με τον ψευδοπροφήτη στη λίμνη του πυρός (Αποκάλυψη Κ/20: 10). 

9 όστις θέλει ελθεί κατ' ενέργειαν του Σατανά εν πάση δυνάμει και σημείοις και τέρασι ψεύδους 

Ο αντίχριστος θα εμφανιστεί κάτω από ενέργεια του Σατανά με τη χρησιμοποίηση όλης της δύναμής του και θα κάνει πολλά εντυπωσιακά παραπλανητικά θαύματα και υπερφυσικά γεγονότα. 

10 και εν πάση απάτη της αδικίας μεταξύ των απολυμένων, διότι δεν εδέχθησαν την αγάπην της αληθείας δια να σωθώσι 

Ο αντίχριστος θα χρησιμοποιήσει κάθε αδικία και κάθε απατηλό μέσο ανάμεσα σ' εκείνους που έχουν πάρει το δρόμο της αιώνιας απώλειας, επειδή πίστεψαν σε όλα αυτά τα απατηλά φαινόμενα και όχι την αλήθεια του Χριστού, έτσι ώστε να σωθούν. Θα χρησιμοποιήσει και τους πλέον άδικους, άνομους και απατηλούς τρόπους, για να εξαπατήσει όλους εκείνους που άκουσαν για το Ευαγγέλιο του Χριστού και το απέρριψαν μέσα στη ζωή τους, ολους εκείνους οι οποίοι «αγάπησαν το σκοτάδι μάλλον παρά το φως, γιατί τα έργα τους ήταν πονηρά» (Ιωάννης Γ/3: 19). Αν είχαν πιστέψει στο Χριστό θα είχαν σωθεί, όμως τώρα βρίσκονται στα χέρια του αντίχριστου, ο οποίος τους εξαπατά με έργα του. «διότι θέλουσιν εγερθή ψευδόχριστοι και ψευδοπροφήται και θέλουσι δείξει σημεία μεγάλα και τέρατα, ώστε να πλανήσωσιν, ει δυνατόν, και τους εκλεκτούς» (Ματθαίος ΚΔ/24: 24). 

11 και διά τούτο θέλει πέμψει επ' αυτούς ο Θεός ενέργειαν πλάνης, ώστε να πιστεύσωσιν εις το ψεύδος,

Γι' αυτό ακριβώς ο Θεός θα επιτρέψει να λειτουργήσει πάνω σε όλους αυτούς που Τον αρνήθηκαν «ενέργεια πλάνης», έτσι ώστε να πιστέψουν στο ψέμα. Το μεγαλύτερο ψέμα του αντίχριστου θα είναι ότι ο ίδιος είναι Θεός. Αυτό «οι απολυμένοι» θα το πιστέψουν. Ο Κύριος Ιησούς κατά την επίγεια διακονία Του είχε προειδοποιήσει τους αρνητές Του. «Εγώ ήρθα στο όνομα του Πατέρα μου, και δεν με δέχεστε, αν έρθει άλλος στο δικό του όνομα, εκείνον θα τον δεχθείτε» (Ιωάννης Ε/5: 43). 

12 δια να κατακριθώσι πάντες οι μη πιστεύσαντες εις την αλήθειαν, αλλ' ευαρεστηθέντες εις την αδικίαν. 

Και τούτο θα γίνει για να κατακριθούν όσοι δεν πίστεψαν στην αλήθεια αλλά ένιωσαν ευχαρίστηση στην αδικία. Ο Λόγος του Θεού αναφέρει ξεκάθαρα ότι όλοι αυτοί που άκουσαν για το Ευαγγέλιο κατά την «περίοδο της χάριτος» του Θεού την οποία ζούμε μετά την αρπαγή της Εκκλησίας δε θα έχουν πλέον καμία ευκαιρία, για να σωθούν. Ο άνθρωπος που δε θα πιστέψει τώρα στο Χριστό μία μέρα θα πιστέψει στον αντίχριστο. Όλοι όσοι δε θα δεχτούν το Χριστό θα τιμωρηθούν για την απιστία τους και για την αγάπη τους προς το κακό και κάθε μορφή αδικίας. 

13 Ημείς όμως οφείλομεν να ευχαριστώμεν πάντοτε τον Θεόν διά σας, αδελφοί ηγαπημένοι υπό του Κυρίου, ότι σας εξέλεξεν ο Θεός απ' αρχής εις σωτηρίαν διά του αγιασμού του Πνεύματος και της πίστεως της αληθείας, 

Εμείς πάντως, αδελφοί, έχουμε την υποχρέωση να ευχαριστούμε πάντοτε το Θεό για σας τους αγαπημένους του Κυρίου. Γιατί εσάς ο Θεός σας προσέλκυσε από την αρχή στη σωτηρία μέσω του αγιασμού, που δίνει το Πνεύμα, και μέσω της πίστης στην αλήθεια. Μέχρι τώρα ο Απ. Παύλος αναφέρθηκε στην καταδίκη του αντίχριστου καθώς και των οπαδών του. Τώρα στρέφεται στους Χριστιανούς της Θεσσαλονίκης και εκφράζει την ευχαριστία του προς το Θεό για τους αγαπημένους αδελφούς του. Με τη φράση «ο Θεός σας κάλεσε» δε γίνεται λόγος για επιλογή, αλλά εννοεί ότι ο Θεός καλεί όλους τους ανθρώπους να έρθουν κοντά Του, να πιστέψουν σ’ Αυτόν και σε Εκείνον τον οποίον απέστειλε για τη σωτηρία του κόσμου και να σωθούν αιωνίως. 

Ο Θεός δεν «εκλέγει» ανθρώπους, για να σωθούν. Καλεί όλους τους ανθρώπους να πιστέψουν σ’ Αυτόν και να σωθούν αιωνίως. Ενεργεί μ’ αυτόν τον τρόπο, γιατί «θέλει να σωθώσι πάντες οι άνθρωποι και να έλθωσιν εις επίγνωσιν της αληθείας» (Α’ Τιμοθέου Β/2: 4). «Δεν βραδύνει ο Κύριος την υπόσχεσιν αυτού, ως τινές λογίζονται τούτο βραδύτητα, αλλά μακροθυμεί εις ημάς, μη θέλων να απολεσθώσι τινές, αλλά πάντες να έλθωσιν εις μετάνοιαν» (Β’ Πέτρου Γ/3: 9). Αυτή είναι η επιθυμία του Θεού. Αν ένας άνθρωπος χαθεί, αυτό θα γίνει από δική του επιλογή, γιατί μέσα στην ελευθερία που ο Θεός του έδωσε επέλεξε αβίαστα και με τη θέλησή του να Τον απορρίψει και να ζήσει μακριά απ’ Αυτόν. 

Με την ευκαιρία αναφέρουμε ότι κάποιοι ισχυρισμοί που αναφέρουν ότι στο τέλος όλοι οι άνθρωποι θα σωθούν χάρη στην αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο δεν είναι σύμφωνοι με τον αιώνιο λόγο του Θεού και τα αιώνια σχέδιά Του. Μπορεί ο Θεός να εξέλεξε τον Απ. Παύλο «εκ κοιλίας μητρός» (Γαλάτας Α/1: 15), όμως ο Παύλος δε σώθηκε απ’ αυτό, αλλά γιατί ο ίδιος μετάνιωσε και πίστεψε στον Ιησού Χριστό. 

14 εις τον οποίον σας εκάλεσε διά του ευαγγελίου ημών προς απόλαυσιν της δόξης του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. 

Γι' αυτό ακριβώς σας κάλεσε μέσω του Ευαγγελίου, που εμείς σας κηρύξαμε, για να αποτελέσετε όργανα δοξασμού του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Ο Θεός καλεί τον άνθρωπο να μετανοήσει και να έρθει κοντά Του δια της πίστεως. «Μιλάει άπαξ και δις, αλλά ο άνθρωπος δεν προσέχει» (Ιώβ ΛΓ/33: 14). Η κλήση του Θεού είναι «διά του Ευαγγελίου». Σκοπός της κλήσης είναι η αιώνια σωτηρία μας. Κοντά Του θα απολαύσουμε τη δόξα του Κυρίου, θα γίνουμε συμμέτοχοι της δόξας του Χριστού (Ρωμαίους Η/8: 17). Όλοι εμείς, που χωρίς Εκείνον «υστερούμεθα της δόξης του Θεού» αποδεχόμενοι με μετάνοια το δώρο της σωτηρίας, γινόμαστε οι μακάριοι και έχουμε μερίδα στη δόξα Του δια της πίστεως, χωρίς έργα νόμου. 

15 Λοιπόν, αδελφοί, μένετε σταθεροί και κρατείτε τας παραδόσεις, τας οποίας εδιδάχθητε είτε διά λόγου είτε δι' επιστολής ημών. 

Γι' αυτό λοιπόν, αδελφοί, να μένετε σταθεροί και να κρατάτε τις αλήθειες της πίστης που διδαχτήκατε, είτε προφορικά από μας είτε με επιστολή μας. Ο Θεός μας καλεί σε μία σταθερή σχέση μαζί Του που θα την διακρίνει η πίστη μας «χωρίς να διστάζη παντελώς διότι ο διστάζων ομοιάζει με κύμα θαλάσσης κινούμενον υπό ανέμων και συνταραττόμενον» (Ιακώβου Α/1: 6). Καλούμαστε να πιστεύουμε στις παραδόσεις που είναι τα λόγια των Αποστόλων καθώς και στις γραπτές επιστολές τους. Μόνον τα λόγια και τα γραπτά των Αποστόλων αποτελούν γνήσια πηγή πίστης. Ο Χριστός κατηγορούσε τους Γραμματείς και τους Φαρισαίους ότι ακύρωναν τις εντολές του Θεού και στη θέση τους έβαζαν δικές τους, ανθρώπινες παραδόσεις. «και ηκυρώσατε την εντολήν του Θεού διά την παράδοσίν σας» (Ματθαίος ΙΕ/15: 6). 

Ο Απ. Παύλος ήταν κατηγορηματικά αντίθετος στις ανθρώπινες διδασκαλίες και παραδόσεις. Για το λόγο αυτό επισημαίνει στους Χριστιανούς της πόλης των Κολοσσών: «Βλέπετε μη σας εξαπατήσει τις διά της φιλοσοφίας και της ματαίας απάτης, κατά την παράδοσιν των ανθρώπων, κατά τα στοιχεία του κόσμου και ουχί κατά Χριστόν» (Κολοσσαείς Β/2: 8). Αυτό το εδάφιο χρησιμοποιείται πολλές φορές, για να δικαιολογήσουν εκκλησίες τις διάφορες ανθρώπινες παραδόσεις τους. Οποιαδήποτε παράδοση συμφωνεί με το Λόγο του Θεού είναι αποδεκτή. Οι παραδόσεις που δε συμφωνούν με το Λόγο του Θεού είναι χωρίς καμία αξία, αιρετικές και επικίνδυνες. 

16 Αυτός δε ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός και ο Θεός και Πατήρ ημών, όστις μας ηγάπησε και έδωκεν αιωνίαν παρηγορίαν και αγαθήν ελπίδα δια της χάριτος, 

Κι ευχόμαστε ο ίδιος ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός και ο Θεός, που είναι και Πατέρας μας και ο οποίος μας αγάπησε και μας έδωσε με τη χάρη Του αιώνια παρηγοριά και ελπίδα μέσα μας. Ο Απόστολος προσεύχεται, ώστε το μήνυμα που μετέδωσε να βρει ανταπόκριση, ώστε και άλλοι άνθρωποι να πιστέψουν και να σωθούν αιωνίως. Ο Θεός έχει βάλει μέσα μας «αγαθή ελπίδα». Η διαφορά που υπάρχει μεταξύ του πιστού ανθρώπου και του άπιστου είναι ότι ο πιστός έχει ελπίδα. Έχει ζωντανή ελπίδα αιώνιας ζωής κοντά στο Θεό δια Ιησού Χριστού. Ο Θεός μας αγάπησε και μας έδωσε με τη χάρη του παρηγοριά αιώνια και ελπίδα ασάλευτη. Ο Απ. Παύλος «χωρίζει» τους ανθρώπους σε δύο κατηγορίες σ’ αυτούς που έχουν ελπίδα ζωής αιωνίου και στους λοιπούς που δεν έχουν ελπίδα: «Δεν θέλω δε να αγνοήτε, αδελφοί, περί των κεκοιμημένων, διά να μη λυπήσθε καθώς και οι λοιποί οι μη έχοντες ελπίδα» (Α’ Θεσσολονικείς Δ/4: 13).

17 είθε να παρηγορήσει τας καρδίας σας και να σας στηρίξει εις πάντα λόγον και έργον αγαθόν. Μακάρι να ενθαρρύνει τις καρδιές σας και να σας στηρίξει προς την κατεύθυνση κάθε καλού λόγου και κάθε καλού έργου. Η προσευχή ενισχύει την καρδιά του ανθρώπου και του δίνει δύναμη για να κάνει το καλό, το αγαθό, το ευάρεστο, το τέλειο. Μέσα από τα έργα φαίνεται η αληθινή πίστη. Δεν αρκούν τα λόγια για την αποδείξουν. 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’. 

1 Το λοιπόν προσεύχεσθε, αδελφοί, περί ημών, δια να τρέχει ο λόγος του Κυρίου και να δοξάζηται, καθώς και εις εσάς, 

Λοιπόν αδελφοί, να προσεύχεστε για μας, ώστε ο Λόγος του Κυρίου να διαδίδεται γρήγορα και να δοξάζεται, όπως έγινε και με σας. Έντονα αισθανόταν ο Απ. Παύλος την ανάγκη των προσευχών των αδελφών του και το τονίζει ιδιαίτερα. Ζητάει τις προσευχές των Αγίων του Θεού, όχι για προσωπικά του θέματα, αλλά για να διαδίδεται απρόσκοπτα ο λόγος του Θεού, έτσι ώστε και άλλες ψυχές να ακούσουν τα ευχάριστα νέα του Ευαγγελίου. Με τον τρόπο αυτό θα δοξάζεται και θα θριαμβεύει ο λόγος του Θεού. 

2 και διά να ελευθερωθώμεν από των παραλόγων και πονηρών ανθρώπων διότι η πίστις δεν υπάρχει εις πάντας. 

Ο Θεός θα διαφυλάξει όλους εκείνους που εργάζονται για τη διάδοση του Ευαγγελίου από τους παράλογους και πονηρούς ανθρώπους, δε δέχονται όλοι την πίστη. Επίσης ο Απόστολος ζητάει προσευχές, ώστε τόσο αυτός, όσο και οι συνεργάτες του να τους φυλάξει ο Θεός από παράλογους και πονηρούς ανθρώπους που αντιστέκονται στα πράγματα του Θεού, που δεν πιστεύουν και αρνούνται τις αλήθειες του Ευαγγελίου. 

3 Πιστός όμως είναι ο Κύριος, όστις θέλει σας στηρίξει και φυλάξει από του πονηρού. 

Ο Κύριος όμως είναι συνεπής και αυτός θα σας στηρίξει και θα σας φυλάξει από τον πονηρό. Μπορεί οι άνθρωποι να μην πιστεύουν, όμως ο Κύριος «κρατάει το λόγο Του». Είναι πιστός στις υποσχέσεις Του και την δύσκολη ώρα μας ελευθερώνει από τον πειρασμό (Α’ Κορινθίους Ι/10: 13). Είναι πιστός και δίκαιος και έτοιμος κάθε στιγμή να συγχωρήσει τα λάθη μας (Α’ Ιωάννου Α/1: 9). Ο Κύριος είναι η δύναμής μας απέναντι στα ανθρωποκτόνα και καταστρεπτικά σχέδια του εχθρού. 

4 Έχομεν δε πεποίθησιν διά του Κυρίου εφ' υμάς ότι εκείνα, τα οποία σας παραγγέλλομεν, και πράττετε και θέλετε πράττει. 

Έτσι ο Κύριος μας δίνει την πεποίθηση για σας ότι αυτά που σας παραγγέλλουμε και τα οποία εκτελείτε, θα συνεχίσετε με τον ίδιο ζήλο να τα εκτελείτε. Ο Θεός μας δίνει τη δύναμη να σας εμπιστευόμαστε και μας δίνει τη σιγουριά ότι εκείνα τα οποία σας λέμε και τα οποία είναι σύμφωνα με το λόγο Του θα τα εφαρμόσετε στη ζωή σας. 

5 Ο δε Κύριος είθε να κατευθύνει τας καρδίας σας εις την αγάπην του Θεού και εις την προσδοκίαν του Χριστού. 

Και ευχόμαστε ο Κύριος να προσανατολίσει τις καρδιές σας στην αγάπη του Θεού και στην καρτερική προσμονή του Χριστού. Μέσα στους διωγμούς και τις δύσκολες περιστάσεις, καθώς ο εχθρός προσπαθεί να μας αποσπάσει την προσοχή μέσα από τα καθημερινά προβλήματα, ο στόχος του πιστού ανθρώπου θα πρέπει να είναι η αγάπη του Θεού, που θα πρέπει να είναι το πρότυπό μας στη ζωή μας καθώς και η προσδοκία του ερχόμενου Κυρίου Ιησού Χριστού. Ο Κύριος μας έχει υποσχεθεί ότι θα έρθει να μας παραλάβει και να μας οδηγήσει εκεί που είναι Αυτός (Ιωάννης ΙΔ/14: 2). 

6 Σας παραγγέλλομεν δε, αδελφοί, εν ονόματι του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, να απομακρύνησθε από παντός αδελφού ατάκτως περιπατούντος και ουχί κατά την παράδοσιν, την οποίαν παρέλαβε παρ' ημών. 

Σας παραγγέλλουμε ακόμα, αδελφοί, στο όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, να κρατιέστε μακριά από κάθε αδελφό που ζει άτακτα και όχι σύμφωνα με τον τρόπο ζωής που παρέλαβαν από μας Έχουμε αναφέρει ότι κάποιοι από τους πιστούς της Εκκλησίας της Θεσσαλονίκης δεν εργάζονταν, επειδή περίμεναν την επιστροφή του Κυρίου Ιησού. Αυτή την τακτική ο Απ. Παύλος δεν την εγκρίνει και δίνει σαφείς οδηγίες για το πώς πρέπει ν’ αντιμετωπίζουν τέτοιους αδελφούς. Ο Απόστολος συνιστά στους πιστούς να αποφεύγουν κάθε αδελφό «ατάκτως περιπατούντα». 

7 Επειδή σεις εξεύρετε πως πρέπει να μιμήσθε ημάς, διότι δεν εφέρθημεν ατάκτως μεταξύ σας,

Άλλωστε κι εσείς οι ίδιοι ξέρετε πώς πρέπει να μιμείστε εμάς, γιατί δε συμπεριφερθήκαμε άτακτα ανάμεσά σας. Ο Απ. Παύλος δε σταμάτησε να εργάζεται ως σκηνοποιός, ενώ ταυτόχρονα εκτελούσε και τη διακονία του. Ικανοποιούσε τις καθημερινές του ανάγκες εργαζόμενος και δε ζούσε εις βάρος άλλων. 

8 ουδέ εφάγομεν δωρεάν άρτον παρά τινός, αλλά μετά κόπου και μόχθου, νύκτα και ημέραν εργαζόμενοι, διά να μη επιβαρύνωμεν μηδένα υμών 

Oύτε φάγαμε δωρεάν ψωμί από κανέναν, αλλά εργαζόμασταν νύχτα και μέρα με κόπο και μόχθο, για να μην επιβαρύνουμε κανέναν από σας. Ο Απόστολος δεν ήθελε να ζει εις βάρος κανενός. Για να το πετύχει αυτό, χρειάστηκε να εργάζεται νύκτα και ημέρα. 

9 ουχί διότι δεν έχομεν εξουσίαν, αλλά διά να σας δώσωμεν εαυτούς τύπον εις το να μιμήσθε ημάς. 

Όχι γιατί δεν έχουμε το δικαίωμα αυτό, αλλά για να γίνουμε σε σας το παράδειγμα, ώστε να μας μιμείστε. Σαν κήρυκας του Ευαγγελίου ο Απ. Παύλος είχε κάθε δικαίωμα να ζητά κάποια αναγκαία για τη ζωή του πράγματα από τους αδελφούς του. Καθώς νουθετεί στην πίστη τον Τιμόθεο του θυμίζει τα λόγια που αναφέρει ο Θεός στο βιβλίο του «Δευτερονομίου» (κεφ. ΚΕ/25: 4) «λέγει η γραφή δεν θέλεις εμφράξει το στόμα βοός αλωνίζοντος και, Άξιος είναι ο εργάτης του μισθού αυτού». Το βόδι που αλωνίζει δεν επιτρεπόταν να φιμωθεί, αλλά αντίθετα επιβαλλόταν να τρώει λίγο από το σιτάρι. Το νόημα του εδαφίου αυτού είναι ότι αυτός που απασχολείται πλήρως στο έργο του Θεού, θα πρέπει να υποστηρίζεται οικονομικά για τις καθημερινές του ανάγκες. 

10 Διότι και ότε ήμεθα παρ' υμίν, τούτο σας παρηγγέλλομεν, ότι εάν τις δεν θέλει να εργάζηται, μηδέ ας τρώει. 

Άλλωστε και τότε που είμαστε κοντά σας, η παραγγελία μας σε σας ήταν τούτη: Αν κάποιος δε θέλει να εργάζεται, δεν πρέπει ούτε και να τρώει. Η οδηγία του Αποστόλου ήταν ότι κανένας δε θα πρέπει να υποστηρίζει αυτούς που δεν εργάζονται και καταλήγει ότι αν κάποιος Χριστιανός ικανός σωματικά αρνιόταν να εργαστεί, δε θα έπρεπε ούτε να τρώγει. 

11 Επειδή ακούομέν τινάς ότι περιπατούσι μεταξύ σας ατάκτως, μη εργαζόμενοι μηδέν, αλλά περιεργαζόμενοι 

Γιατί πράγματι ακούμε πως κάποιοι μεταξύ σας ζουν άτακτα και καμιά εργασία δεν κάνουν, παρά μόνο ασχολούνται με ξένες υποθέσεις. Αυτός που δεν εργάζεται σίγουρα περιεργάζεται τα των άλλων. Δεν ασχολούνται καθόλου με τις δικές τους υποθέσεις, αντίθετα απασχολούνται με τις υποθέσεις των άλλων. Στο βάθος της καρδιάς ενός τέτοιου ανθρώπου υπάρχει ψεύτικη πνευματικότητα, υπάρχει «μορφή ευσεβίας» (Β’ Τιμοθέου Γ/3: 5). Ας προσέξουμε το «ατάκτως» στην πνευματική μας ζωή, ενθυμούμενοι πάντοτε την προτροπή του λόγου του Θεού: «Όλα ας γίνονται με ευσχημοσύνη και με τάξη» (Α’ Κορινθίους ΙΔ/14: 40). 

12 παραγγέλλομεν δε εις τους τοιούτους και προτρέπομεν διά του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, να τρώγωσι τον άρτον αυτών εργαζόμενοι μετά ησυχίας. 

Σ' αυτούς λοιπόν παραγγέλλουμε και τους συνιστούμε στ' όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού να κερδίζουν το ψωμί τους εργαζόμενοι με ησυχία χωρίς τυμπανοκρουσίες και προβολές. Αυτή η συμπεριφορά είναι μια «καλή μαρτυρία» που δοξάζει το Θεό. 

13 Σεις δε, αδελφοί, μη αποκάμητε πράττοντες το καλόν. 

Εσείς πάντως αδελφοί, μην κουραστείτε να κάνετε το καλό. Ο Απ. Παύλος στην επιστολή «προς Εφεσίους» (Β/2: 10) αναφέρει: «Διότι Αυτού ποίημα είμεθα, κτισθέντες εν Χριστώ Ιησού προς έργα καλά, τα οποία προητοίμασεν ο Θεός διά να περιπατήσωμεν εν αυτοίς». Στην επιστολή «Α’ Τιμοθέου» (Σ/6: 18) προτρέπει τους πιστούς «να αγαθοεργώσι, να πλουτώσιν εις έργα καλά». 

14 Και εάν τις δεν υπακούει εις τον λόγον ημών τον διά της επιστολής, τούτον σημειώνετε και μη συναναστρέφεστε μετ' αυτού, δια να εντραπεί 

Κι αν κανείς δεν υπακούει σ' αυτά που σας λέμε με την επιστολή, αυτόν να τον επισημαίνετε και να μη συναναστρέφεστε μαζί του, για να ντραπεί. Τι θα πρέπει να γίνει μ’ αυτόν που αρνείται να υπακούσεις εις τον «ορθόν λόγον»; Οι άλλοι πιστοί άνθρωποι θα πρέπει να αρνούνται να συναναστρέφονται μαζί του. Σκοπός αυτής της μορφής πειθαρχίας είναι να τον προβληματίσουν και να τον κάνουν να ντραπεί για τη συμπεριφορά του, έτσι ώστε να διορθωθεί. 

15 πλην μη θεωρείτε αυτόν ως εχθρόν, αλλά νουθετείτε ως αδελφόν. 

Σε κάθε περίπτωση όμως μην τον θεωρείτε ως εχθρό, αλλά να τον συμβουλεύετε με αγάπη ως αδελφό. Έναν τέτοιο παραβάτη να μην τον αποκόπτουμε από το σώμα της Εκκλησίας, να μην τον θεωρούμε «όπως τον ειδωλολάτρη ή τον τελώνη» (Ματθαίος ΙΗ/18: 17), αλλά να τον αντιμετωπίζουμε ως αδελφό και να εργαζόμαστε για την πνευματική ανάνηψή του. 

16 Αυτός δε ο Κύριος της ειρήνης είθε να σας δώσει την ειρήνην διαπαντός εν παντί τρόπω. Ο Κύριος είη μετά πάντων υμών. 

Κι ευχόμαστε ο Κύριος της ειρήνης να σας δίνει την ειρήνη για πάντα με κάθε τρόπο. Ο Κύριος να είναι μαζί με όλους σας. Η προσευχή του Απ. Παύλου για τους πιστούς της Θεσσαλονίκης που υποφέρουν είναι να γνωρίζουν την ειρήνη του Κυρίου σε κάθε στιγμή της ζωής τους και με κάθε τρόπο. Τα λόγια του Κυρίου ήταν: «Ειρήνην αφίνω εις εσάς, ειρήνην την εμήν δίδω εις εσάς ουχί καθώς ο κόσμος δίδει, σας δίδω εγώ. Ας μη ταράττηται η καρδία σας μηδέ ας δειλιά» (Ιωάννης ΙΔ/14: 27). 

17 Ο ασπασμός εγράφη με την χείρα εμού του Παύλου, το οποίον είναι σημείον εν πάση επιστολή ούτω γράφω. 

Το χαιρετισμό τον γράφω ιδιοχείρως εγώ ο Παύλος, πράγμα που είναι σημάδι γνησιότητας σε κάθε επιστολή μου. Αυτός είναι ο τρόπος που συνηθίζω να γράφω. Με τα ίδια του τα χέρια ο Απ. Παύλος γράφει τον τελικό χαιρετισμό ως σημείο γνησιότητας της επιστολής του. 

18 Η χάρις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού είη μετά πάντων υμών αμήν. 

Η Χάρη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού να είναι μαζί με όλους σας. Αμήν. --- 

 *** Ανάλυση της επιστολής Απ. Παύλου «προς Θεσσαλονικείς Α’» αναφέρεται στο blog: giorgoskomninos.blogspot.com Η δημοσίευση έγινε στις 14-02-2017.