ο πολλαπλασιασμός των άρτων και των ιχθύων

Ευαγγέλιον «κατά Ιωάννην», κεφ. Σ/6, εδ. 1 - 14.

15 Ότε δε έγεινεν εσπέρα, προσήλθον προς αυτόν οι μαθηταί αυτού, λέγοντες Έρημος είναι ο τόπος και η ώρα ήδη παρήλθεν απόλυσον τους όχλους, διά να υπάγωσιν εις τας κώμας και αγοράσωσιν εις εαυτούς τροφάς. 

16 Ο δε Ιησούς είπε προς αυτούς. Δεν έχουσι χρείαν να υπάγωσι δότε εις αυτούς σεις να φάγωσιν. 

17 Οι δε λέγουσι προς αυτόν. Δεν έχομεν εδώ ειμή πέντε άρτους και δύο οψάρια. 
18 Ο δε είπε Φέρετέ μοι αυτά εδώ. 

19 Και προστάξας τους όχλους να καθήσωσιν επί τα χόρτα, και λαβών τους πέντε άρτους και τα δύο οψάρια, αναβλέψας εις τον ουρανόν ευλόγησε, και κόψας έδωκεν εις τους μαθητάς τους άρτους, οι δε μαθηταί εις τους όχλους. 

20 Και έφαγον πάντες και εχορτάσθησαν, και εσήκωσαν το περίσσευμα των κλασμάτων, δώδεκα κοφίνους πλήρεις. 
21 οι δε τρώγοντες ήσαν έως πεντακισχίλιοι άνδρες, εκτός γυναικών και παιδίων. 

        ΣΧΟΛΙΑ : 

      Στην ευαγγελική περικοπή που μελετούμε παρατηρούμε ένα ακόμα θαύμα που έκανε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός. Πρόκειται για το θαύμα του χορτασμού πέντε χιλιάδων ανθρώπων, εκτός των γυναικών και των παιδιών. Το θαύμα αυτό είναι το μόνο που το αναφέρουν και οι τέσσερις Ευαγγελιστές. (Ματθαίος ΙΔ/14: 13-22, Μάρκος Σ/6: 35-44, Λουκάς Θ/9: 11-17, Ιωάννης Σ/6: 1-15). Πρόκειται για ένα περιστατικό που έχει να δώσει σε όλους μας κάποια σπουδαία μαθήματα που έχουμε ανάγκη στην πνευματική μας ζωή και πορεία. 

     Μετά από τον μαρτυρικό θάνατο του Ιωάννη του Προδρόμου ο Κύριος έχει καταφύγει στην έρημο για περισυλλογή και προσευχή. Όμως πολλοί Τον αντιλήφθηκαν και τον ακολούθησαν για να ακούσουν τη διδασκαλία Του και για να λάβουν θεραπεία από διάφορες ασθένειες που τους μάστιζαν. Τόσο μεγάλος ήταν ο ενθουσιασμός του πλήθους που ακολουθούσε τον Κύριο ώστε αδιαφόρησαν ακόμα και για τις βασικές τους ανάγκες μεταξύ των οποίων ήταν και η διατροφή τους μέσα στην έρημο. 

   Καθώς ο ήλιος άρχισε να δύει και έκλεινε η ημέρα άρχισαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι να εξαντλούνται από την κούραση και να έχουν ανάγκη από λίγο φαγητό για να στηριχτούν. Οι μαθητές ανήσυχοι έρχονται στον Κύριο και του λένε: Κύριε «απόλυσον» αυτούς τους ανθρώπους να πάνε στα γύρω χωριά για να βρούνε τρόφιμα. Όλο εκείνο το πλήθος που είχε κερδίσει τη συμπάθεια του Κυρίου φαίνεται να είναι ενοχλητικό για τους μαθητές του Κυρίου. Άραγε κάποιους ανθρώπους που μας περιβάλουν και έχουν την ανάγκη μας, για κάτι πνευματικό και δευτερευόντως για κάτι υλικό, πως τους αντιμετωπίζουμε; Τους αγκαλιάζουμε με αγάπη ή μήπως προσπαθούμε με κάθε τρόπο να απαλλαγούμε απ’ αυτούς; Μήπως όταν το πρόβλημα δεν είναι δικό μας ή δεν μας αφορά άμεσα επικρατεί στη ζωή μας η άποψη «απόλυσον», διώξε τους Κύριε.
     Ο Απ. Ιάκωβος στην επιστολή του βάζει έναν προβληματισμό. «Και αν ένας αδελφός ή αδελφή είναι γυμνοί, και στερούνται την καθημερινή τροφή και κάποιος από σας πει σ' αυτούς: Πηγαίνετε με ειρήνη, είθε να θερμαίνεστε και να χορταίνετε και δεν τους δώσετε τα αναγκαία τού σώματος, ποιο το όφελος;» (Ιακώβου Β: 15,16). Ο Κύριος μέσα από το λόγο του καλεί τους ανθρώπους να έρθουν κοντά Του, έτοιμος να τους προσφέρει, να τους υπηρετήσει. Η διαχρονική προτροπή Του προς όλους είναι: «Έλθετε προς με, πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, και εγώ θέλω σας αναπαύσει». (Ματθαίος ΙΑ/11: 28). Ο Ιησούς Χριστός πάντοτε λέει: «έλθετε», ποτέ δε λέει «φύγετε». Πόσο επιπόλαιη και αντιβιβλική είναι η συμβουλή που δίνουν οι μαθητές στον Κύριό τους: «απόλυσον». Ας είμαστε προσεκτικοί για να διακρίνουμε κάθε φορά ποιο είναι το σωστό μέσα στη ζωή μας, ποιο είναι εκείνο που είναι σύμφωνο με το θέλημα του Θεού και να ενεργούμε ανάλογα. 

      Ο Κύριος αφού θεράπευσε τους αρρώστους που ήταν ανάμεσα τους και αφού έθρεψε πνευματικά τους παρευρισκόμενους με τη διδασκαλία Του και με τα λόγια της αγάπης Του, βλέποντας όλους αυτούς τους όχλους αισθάνεται συμπόνια και θέλει να τους ανταμείψει ικανοποιώντας ο ίδιος την ανάγκη τους για τροφή. Ο Κύριος ενδιαφέρεται και για τις πνευματικές αλλά και τις καθημερινές υλικές ανάγκες που υπάρχουν μέσα στη ζωή μας. Δεν υπάρχει πρόβλημα που να αφήνει το Θεό αδιάφορο μέσα στη ζωή μας. Γι’ αυτό όλα μας τα προβλήματα, μικρά ή μεγάλα θα πρέπει να τα φέρνουμε με προσευχή στην παρουσία Του, έχοντας τη βεβαιότητα ότι Αυτός θα ενεργήσει. Και μάλιστα θα ενεργήσει και θα κάνει «υπερεκπερισσού υπέρ πάντα όσα ζητούμεν ή νοούμεν, κατά την δύναμιν την ενεργουμένην εν ημίν» (Εφεσίους Γ/3: 20). 

    Και σε αυτή την περίπτωση ο Κύριος θέλει να αποδείξει ότι ο Θεός δεν εγκαταλείπει ποτέ εκείνους που στο όνομά Του θυσιάζουν τα πάντα και Τον ακολουθούν. Έτσι λοιπόν λέγει προς τους μαθητές: Δεν υπάρχει λόγος να φύγουν οι άνθρωποι. Ποτέ ο Χριστός δεν έδιωξε κανέναν. Ακόμα και εκείνους που μέσα στην καρδιά τους έβλεπε ότι δεν είχαν καλή πρόθεση απέναντί Του. Ας θυμηθούμε μια ιστορία. «νομικός, ηρώτησε πειράζων αυτόν και λέγων» (Ματθαίος ΚΒ/22: 35). Ο Κύριος παρ’ ότι βλέπει ότι ο άνθρωπος αυτός δεν ερωτά από ενδιαφέρον, αλλά σκοπός του είναι να «πειράξει» τον Κύριο, δεν τον διώχνει, αντίθετα τον πλησιάζει, τον συζητάει, του εξηγεί. 

     Ο Κύριος παρατηρεί την κατάσταση και απευθυνόμενος προς τους μαθητές τους λέγει: «δώστε τους εσείς να φάνε». Στο άκουσμα των λόγω αυτών οι μαθητές πραγματικά τρόμαξαν, απόρησαν, κλονίστηκαν. «Να τους δώσουμε εμείς να φάνε; Μα εμείς δεν έχουμε εδώ παρά πέντε ψωμιά και δύο ψάρια». Πολλές φορές οι αριθμοί και τα μεγέθη μας κάνουν να τρομάξουμε, να αισθανθούμε μικροί και αδύναμοι, ενώ καλούμαστε να κάνουμε το ακατόρθωτο. Στο ευαγγέλιο «κατά Ιωάννην», κεφ. Σ/6, εδ. 7, βλέπουμε το μαθητή Φίλιππο στο άκουσμα της εντολής του Κυρίου «δώστε τους εσείς να φάνε» να αρχίζει να κάνει κάποιους λογαριασμούς και γρήγορα να φτάνει στο συμπέρασμα: «Διακοσίων δηναρίων άρτοι δεν αρκούσιν εις αυτούς, διά να λάβη ολίγον τι έκαστος αυτών». Αναφέρουμε ότι ένα δηνάριο την εποχή εκείνη ήταν το ημερομίσθιο ενός εργάτη. 

      Οι μαθητές εδώ ξέχασαν κάτι που και εμείς πολλές φορές ξεχνάμε στην καθημερινή πρακτική ζωή μας. Ξέχασαν ότι δίπλα τους είχαν τον παντοδύναμο Κύριο. Πολλές φορές κάνουμε το λάθος και αντί να προσκολλούμε τα μάτια μας στο Χριστό, αποβλέπουμε στα αρνητικά στοιχεία που είναι δίπλα μας με συνέπεια να αποθαρρυνόμαστε και να πέφτουμε πνευματικά. Αποβλέπουμε γύρω μας στους «γίγαντες», τους «υιούς Ανάκ» (Αριθμοί ΙΓ/13: 33) και δειλιάζουμε και απιστούμε ως προς το λόγο του Θεού και τις ζωντανές υποσχέσεις Του. Αν εμείς δώσουμε εκεί που υπάρχει ανάγκη ό,τι διαθέτουμε, όσο μικρό και αν είναι αυτό, ο Κύριος θα το πολλαπλασιάσει και θα φέρει χορτασμό. Ο Κύριος με την προτροπή Του: «δώστε τους εσείς να φάνε» θέλει να τους δείξει ότι είναι καθήκον τους να ενδιαφέρονται για τις ανάγκες των άλλων καθώς επίσης και να τους διδάξει ότι δε θα πρέπει να φοβούνται να αντιμετωπίσουν και το πιο δύσκολο πρόβλημα όταν είναι μαζί τους ο Χριστός. Δεν θα μπορούσε ο Κύριος να βρέξει «μάννα» από τον ουρανό και να ταΐσει τα πλήθη; Όλα μπορεί να τα κάνει ο Χριστός αρκεί εμείς να ησυχάζουμε στα πόδια Του και να Τον εμπιστευόμαστε. Κάποτε εξέφρασε ένα παράπονο με τα λόγια: «Εμβλέψατε εις τα πετεινά του ουρανού, ότι δεν σπείρουσιν ουδέ θερίζουσιν ουδέ συνάγουσιν εις αποθήκας, και ο Πατήρ σας ο ουράνιος τρέφει αυτά σεις δεν είσθε πολύ ανώτεροι αυτών;» (Ματθαίος Σ/6: 26). 

   Είχε πολλούς τρόπους για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα ο Χριστός, όμως προτίμησε τα ανθρώπινα μέσα να τα χρησιμοποιήσει κατά τρόπο θαυματουργικό. Ο Κύριος περιμένει τη δική μας συμμετοχή, τα δικά μας «ψωμάκια», ότι μικρό και ταπεινό διαθέτουμε για να θρέψει μια ή περισσότερες πεινασμένες ψυχές. Με μεγάλη υπομονή λέγει προς τους μαθητές: Φέρτε μου εδώ ό,τι έχετε. «Φέρετέ μοι αυτά εδώ» και αφού καθοδήγησε τους όχλους πώς να καθίσουν πάνω στο χορτάρι για το φαγητό, πήρε τα πέντε ψωμιά και τα δύο ψάρια και αφού έκανε ευχαριστήρια προσευχή έκοψε τα ψωμιά σε κομμάτια και τα έδωσε στους μαθητές να τα μοιράσουν. Ποτέ ο Κύριος στην επίγεια διακονία Του έλαβε κάποιο γεύμα χωρίς να προσευχηθεί στον Πατέρα Θεό. Το έκανε στο «μυστικό δείπνο» (Ματθαίος ΚΣ/26: 26). Το ίδιο έκανε και στο δείπνο που παρακάθισε με τους οδοιπόρους «προς Εμμαούς» (Λουκάς ΚΔ/24: 30). 

      Αν ο Κύριος προσευχήθηκε για το φαγητό πόσο μάλλον εμείς έχουμε ανάγκη να ευχαριστούμε το Θεό για το καθημερινό φαγητό που τόσο πλούσια μας παρέχει. Τα λίγα γίνονται πολλά όταν υπάρχει η παρουσία και η ευλογία του Θεού. Ας μην το ξεχνάμε αυτό ιδιαίτερα σ’ αυτή την περίοδο της κρίσης που περνάμε. Χάρη στην ευλογία του Κυρίου η λίγη εκείνη τροφή έγινε άφθονη και έφαγαν όλοι. 

    Ο Κύριος που μας δίδαξε στην καθημερινή μας προσευχή να λέμε: «τον άρτον ημών τον επιούσιον δος εις ημάς σήμερον» (Ματθαίος Σ/6: 11), με τον τρόπο αυτό μας δίδαξε ότι μπροστά στο καθημερινό μας στρωμένο τραπέζι οφείλουμε να στέλνουμε στον ουρανό μια ολόψυχη ευχαριστία. Αποτελεί μια οφειλόμενη αναγνώριση προς το Θεό και είναι και μια ευκαιρία ομολογίας στο περιβάλλον. Άλλωστε ο λόγος του Θεού μας αναφέρει: «Πάσα δόσις αγαθή και παν δώρημα τέλειον είναι άνωθεν καταβαίνον από του Πατρός των φώτων» (επιστολή Ιακώβου Α: 17). 

    Όταν χόρτασαν όλοι οι μαθητές μάζεψαν δώδεκα κοφίνια γεμάτα από περισσεύματα ψωμιού. «Και έφαγον πάντες και εχορτάσθησαν, και εσήκωσαν το περίσσευμα των κλασμάτων, δώδεκα κοφίνους πλήρεις». Ποιο είναι άραγε το νόημα της περισυλλογής των περισσευμάτων; Κάποιος που μπορεί να ταΐσει 5.000 ανθρώπους και πλέον, έχει ανάγκη από τα περισσεύματα; Ας είμαστε προσεκτικοί, ο Κύριος δε θέλει να σπαταλάμε τις ευλογίες Του, τα πολύτιμα που καθημερινά μας προσφέρει αλλά θέλει να είμαστε «καλοί οικονόμοι της πολυειδούς χάριτος του Θεού» (Α΄ Πέτρου Δ/4: 10). Έτσι λοιπόν ο Κύριος δίνει οδηγίες να μαζευτεί ό,τι έμεινε, και να μην πάει τίποτα χαμένο. 

     Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι ο Κύριος δεν μοίρασε ο ίδιος την τροφή αλλά την έδωσε στους μαθητές να την μοιράσουν. Περιμένει από μας να δώσουμε τροφή στον φτωχό, τον πεινασμένο πνευματικά άνθρωπος, εκείνον που είναι μακριά Του, που έχει ανάγκη να ακούσει δύο λόγια παρηγοριάς, συμπάθειας μέσα από τον αιώνιο και αψευδή λόγο Του. Δυό λόγια που θα ειπωθούν με πίστη, μια μικρή βοήθεια που θα δοθεί στο όνομα Εκείνου, είναι ικανή όχι μόνον απλά να χορτάσουν τον άνθρωπος, αλλά να γίνουν μέσα στην καρδιά του «πηγή ύδατος αναβλύζοντος εις ζωήν αιώνιον». (Ιωάννης Δ/4: 14). 

     Το θαύμα αυτό αποτελεί ένα πνευματικό μάθημα για τους μαθητές όλων των εποχών. Οι πέντε χιλιάδες και πλέον ψυχές αντιπροσωπεύουν την χαμένη ανθρωπότητα που έχει ανάγκη το λόγο του Θεού για να ζήσει. Οι μαθητές συμβολίζουν τους αδύναμους χριστιανούς που πολλές φορές μέσα στις δυσκολίες και τα προβλήματα δε δείχνουν την αναγκαία προθυμία να δώσουν και στους άλλους γύρω τους αυτό το οποίο διαθέτουν, εκείνο που ο Θεός αποκάλυψε μέσα στη ζωή τους, το χορηγό της ζωής, τον Αναστημένο και δοξασμένο Κύριο Ιησού Χριστό. 

      Πάντοτε θα υπάρχει δίπλα μας και γύρω μας ένα πλήθος που πεινάει, που έχει ανάγκες και πάντα θα υπάρχει μια μικρή ομάδα μαθητών με φαινομενικά φτωχά εφόδια. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι δίπλα μας θα υπάρχει ο σπλαχνικός Σωτήρας, ο Ιησούς Χριστός. Όταν οι μαθητές θελήσουν να παραδώσουν κάθε τι μικρό που διαθέτουν στον Κύριο, Αυτός έχει τη δύναμη να το πολλαπλασιάσει και να κάνει χιλιάδες ανθρώπων που θα επικαλεστούν το Όνομά Του να χορτάσουν. Η εντολή Του είναι: «Πορευθέντες λοιπόν μαθητεύσατε πάντα τα έθνη» (Ματθαίος ΚΗ/28: 19). Μέσα στον κόσμο, μέσα στην καθημερινή πάλη της ζωής θα συναντήσουμε τον πεινασμένο, τον πληγωμένο, τον ημιθανή (Λουκάς Ι/10: 30). Ο Κύριος θέλει να προσφέρει ό,τι έχει ανάγκη ο κάθε άνθρωπος για να ζήσει σε τούτη τη ζωή, αλλά και στην αιωνιότητα «εξεύρει ο Πατήρ σας τίνων έχετε χρείαν, πριν σεις ζητήσητε παρ' αυτού» (Ματθαίος Σ/6: 8). Θα πρέπει εμείς να ζητούμε για να γνωρίζουμε από πού είναι όλα αυτά που καθημερινά και αστείρευτα που μας χορηγούνται. 

     Ο Κύριος «έλαβε», «ευλόγησε», «έκοψε», «έδωσε». Θα λέγαμε ότι όλα αυτά προεικονίζουν την επίγεια ζωή του Κυρίου Ιησού Χριστού. Έλαβε σώμα. Ο λόγος του Θεού μας λέει ότι «ο Θεός εφανερώθη εν σαρκί» (Α΄ Τιμοθέου Γ/3: 16). Ο λόγος του Θεού μας φανερώνει: «Ούτος είναι ο άρτος ο καταβάς εκ του ουρανού, ουχί καθώς οι πατέρες σας έφαγον το μάννα και απέθανον όστις τρώγει τούτον τον άρτον θέλει ζήσει εις τον αιώνα». (Ιωάννης Σ/6: 58). Ο Χριστός είναι ο «άρτος» που θα «φάει» ο άνθρωπος και θα ζήσει στον αιώνα. Ο Απ. Παύλος καθώς νουθετεί τον Τιμόθεο στην πίστη του αποκαλύπτει: «Και αναντιρρήτως το μυστήριον της ευσεβείας είναι μέγα ο Θεός εφανερώθη εν σαρκί, εδικαιώθη εν πνεύματι, εφάνη εις αγγέλους, εκηρύχθη εις τα έθνη, επιστεύθη εις τον κόσμον, ανελήφθη εν δόξη». (Α΄ Τιμοθέου Γ/3: 16). 

    Ο Κύριος «άδειασε». Αναφέρει ο Απ. Παύλος στους Φιλιππήσιους χριστιανούς. «όστις εν μορφή Θεού υπάρχων, δεν ενόμισεν αρπαγήν το να ήναι ίσα με τον Θεόν, αλλ' εαυτόν εκένωσε λαβών δούλου μορφήν, γενόμενος όμοιος με τους ανθρώπους» (Φιλιππησίους Β: 6). Ο Κύριος πτώχευσε. «διότι εξεύρετε την χάριν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ότι πλούσιος ων επτώχευσε διά σας, διά να πλουτήσητε σεις με την πτωχείαν εκείνου». (Β΄ Κορινθίους Η/8: 9). Και στην επιστολή «προς Γαλάτας» αναφέρεται: «ότε όμως ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, εξαπέστειλεν ο Θεός τον Υιόν αυτού, όστις εγεννήθη εκ γυναικός και υπετάγη εις τον νόμον, διά να εξαγοράση τους υπό νόμον, διά να λάβωμεν την υιοθεσίαν». (Γαλάτας Δ : 4,5). Ο Κύριος μπήκε στην ανθρώπινη οικογένεια για να μας σώσει. Ανάμεσά μας περιπάτησε «ταπεινός και πράος», «διήλθεν ευεργετών και θεραπεύων» (Πράξεις Ι/10: 38). Τα χέρια Του άγγιξαν τυφλούς, χωλούς, παραλυτικούς και τους θεράπευσαν. Τα μάτια του δάκρυσαν μπροστά στον ανθρώπινο πόνο, όταν βρέθηκε στον τάφο του φίλου Του, του Λαζάρου (Ιωάννης ΙΑ/11: 35). Συλλογιζόμενος την αμετανοησία των ανθρώπων έκλαψε όταν από μακριά αντίκρισε την Ιερουσαλήμ. «Και όταν πλησίασε, βλέποντας την πόλη, έκλαψε γι' αυτή» (Λουκάς ΙΘ/19: 41). Όσοι Τον άκουσαν να μιλάει στα ίδια λόγια κατέληγαν. «Ουδέποτε ελάλησεν άνθρωπος ούτω, καθώς ούτος ο άνθρωπος». (Ιωάννης Ζ/7: 46). 

    Το αποκορύφωμα της επίγειας διακονίας του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού ήταν όταν ανέβηκε πάνω στο σταυρό και κόπηκε και πέθανε στη θέση του κάθε ανθρώπου. Με τη θυσία Του πλήρωσε για τις δικές μας αμαρτίες και ικανοποίησε τη δικαιοσύνη του Θεού. Ο Προφήτης Ησαϊας, στο κεφ. ΝΓ/53, εδ. 3-5, αναφέρει: 

3 Καταπεφρονημένος και απερριμμένος υπό των ανθρώπων άνθρωπος θλίψεων και δόκιμος ασθενείας και ως άνθρωπος από του οποίου αποστρέφει τις το πρόσωπον, κατεφρονήθη και ως ουδέν ελογίσθημεν αυτόν. 

4 Αυτός τωόντι τας ασθενείας ημών εβάστασε και τας θλίψεις ημών επεφορτίσθη ημείς δε ενομίσαμεν αυτόν τετραυματισμένον, πεπληγωμένον υπό Θεού και τεταλαιπωρημένον. 

5 Αλλ' αυτός ετραυματίσθη διά τας παραβάσεις ημών, εταλαιπωρήθη διά τας ανομίας ημών η τιμωρία, ήτις έφερε την ειρήνην ημών, ήτο επ' αυτόν και διά των πληγών αυτού ημείς ιάθημεν. 

     Το θαύμα των πέντε άρτων μας υπενθυμίζει ότι ο Θεός γνωρίζει όλες μας τις ανάγκες και μεριμνά γι’ αυτές. Ο Θεός μου αναφέρει ο Απ. Παύλος θέλει να εκπληρώσει κάθε ανάγκη σας «κατά τον πλούτον αυτού εν δόξη διά Ιησού Χριστού». (Φιλιππησίους Δ/4: 9). Ο λόγος του Θεού μας προτρέπει να μην αποβλέπουμε στα εφήμερα, στα γίηνα, στα προσωρινά, αλλά: «ζητείτε πρώτον την βασιλείαν του Θεού και την δικαιοσύνην αυτού, και ταύτα πάντα θέλουσι σας προστεθή» (Ματθαίος Σ/6: 33).

       O Ιωάννης ο Ευαγγελιστής μας αναφέρει: «τόσον ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε έδωκε τον Υιόν αυτού τον μονογενή, διά να μη απολεσθή πας ο πιστεύων εις αυτόν, αλλά να έχη ζωήν αιώνιον» (Ιωάννης Γ/3: 16). Ο Θεός αγάπησε και έδωσε. Κίνητρο και για μας σε κάθε εκδήλωση της ζωής μας, ας είναι η αγάπη. Θα πρέπει να το αντιληφθούμε ότι όσο πιο πολύ κομματιάζουμε τον «άρτο» μας και δίνουμε στους ανθρώπους που έχουν ανάγκη, τόσο περισσότερο αυτός πολλαπλασιάζεται και ευλογείται από το Θεό. ---